فندک چه برای روشن‌کردن شمع استفاده شود و چه برای روشن‌کردن آتش، یکی از محبوب‌ترین و مفیدترین ابزارهای تمام دوران است. این وسیله کاربردی اما چون حاوی سوخت قابل اشتعال است که برای تولید شعله یا گرما از آن استفاده می‌شود، می‌تواند باعث ایجاد خطرات جدی‌ای مثل آتش‌سوزی، جراحت و حتی مرگ شود.
به‌منظور کاهش خطر، همه فندک‌ها باید حداقل سطح ایمنی وضع‌شده را که توسط استاندارد ایزو 9994 بیان شده است، رعایت کنند. این استاندارد، الزاماتی را تعیین می‌کند که تولیدکننده فندک باید آن الزامات را در مورد ارتفاع و حجم شعله، مقاومت در برابر سقوط و غیره رعایت کند. برای آشنایی بیشتر با ایزو 9994، استاندارد فندک، با ما همراه شوید.
استاندارد فندک چیست و چرا به‌وجود آمد؟
فروش روزانه چندین میلیونی فندک، نشان‌دهنده کاربرد زیاد این وسیله کوچک و قابل‌حمل است. عنصر مشترک در هر دو نوع فندک جیبی و غیرجیبی، یک مخزن پلاستیکیِ پر از گازِ قابل‌اشتعالِ تحت‌فشارْ است. بنابراین اگر فندک‌ها به‌درستی طراحی و تولید نشود، یک خطر بسیار جدی محسوب می‌شوند.
متأسفانه آمارهای زیادی درمورد خطر صدمات ناشی از فندک‌های غیراستاندارد وجود دارد. تنها در اروپا، فندک‌ها سالانه باعث 30000 حادثه شدید می‌شوند. فراتر از هزینه‌های انسانی، هزینه‌های اقتصادی این حوادث هم سالانه حدود 1 میلیارد یورو برآورد شده است.
خوشبختانه فندک‌ها به‌لطف استانداردهای بازنگری‌شده ISO ایمن‌تر شدند. برای کمک به کاهش خطرات ناشی از شعله، استانداردهای ایزو برای فندک‌های جیبی معمولی و مشابه با آن کارآمد است. در مورد این ایزو، تمرکز کاملا بر ایمنی کاربر است.
ایزو 9994 به‌عنوان الزامات ایمنی اساسی برای فندک‌های جیبی، حداکثر ارتفاع شعله، مقاومت در برابر سقوط، مقاومت در برابر دماهای بالا، مقاومت در برابر فشار داخلی و سوزاندن مداوم را تعیین می‌کند. ایزوی فندک اولین بار در سال 1989 معرفی شد و به‌طور مشترک با تمام استانداردهای بین‌المللی، برای همگامی مداوم با آخرین فناوری، بازبینی و به‌روز شده است.
در همین راستا ایزو 22702 هم برای اولین بار در سال 2003 ظاهر شد تا فندک‌های غیرجیبی را که معمولاً به‌عنوان فندک‌های کاربردی، فندک‌های گریل، فندک‌های شومینه یا به‌عنوان فندک گاز شناخته می‌شوند، پوشش دهد.
به گفته استیو بورکهارت، رهبر پروژه و مجری گروه کاری ایزو که مسئول هر دو استاندارد بین‌المللی است، بازنگری‌های جدید سهم قابل‌توجهی در کاهش خطرات استفاده از فندک را دارند. ایزو 9994 در حال حاضر شامل الزامات برای ارتفاع شعله و همچنین حداکثر مقدار سوختی است که می‌توان ذخیره کرد، درحالی‌که ایزو 22702 الزامات وسیع‌تری را برمبنای نوع فندک ارائه می‌دهد.
ایزو 9994 چیست؟
ایزو 9994 تعیین‌کننده الزامات ایمنی مرتبط با تولید فندک است. مشخصات ایمنی ارائه‌شده در استاندارد ایزو 9994 برای تمام محصولات تولیدکننده شعله که معمولاً به‌عنوان فندک سیگار و فندک پیپ شناخته می‌شوند، اعمال می‌شود. البته این قانون در مورد کبریت‌ها و سایر محصولات تولیدکننده شعله که صرفاً برای مواد آتش‌زا غیر از سیگار، سیگار برگ و پیپ در نظر گرفته‌شده‌اند، اعمال نمی‌شود.
فندک‌ها، به‌عنوان دستگاه‌های تولید شعله، می‌توانند مانند سایر منابع شعله، خطر بالقوه‌ای برای کاربران ایجاد کنند. مشخصات ایمنی ارائه‌شده در این استاندارد بین‌المللی نمی‌تواند تمام خطرات را از بین ببرد، اما کاهش خطرات احتمالی برای کاربران را در پی خواهد داشت.
دامنه استاندارد فندک در ایزو 9994
- این سند الزاماتی را برای فندک‌ها به‌منظور اطمینان از درجه ایمنی معقول آن‌ها مشخص می‌کند و هم استفاده معمولی و هم استفاده‌های قابل‌پیش‌بینی اما نامعمول استفاده از فندک را در نظر می‌گیرد.
- این سند برای تمام محصولات تولیدکننده شعله که معمولاً به‌عنوان فندک سیگار و فندک لوله‌ای شناخته می‌شوند، اعمال می‌شود.
- ایزو 9994، در مورد کبریت‌ها و محصولات شعله‌زا که صرفاً برای مواد آتش‌زا غیر از سیگار، سیگار برگ و پیپ استفاده می‌شود، اعمال نمی‌شود.
مهم‌ترین اصطلاحات و تعاریف آمده شده در ایزو 9994
برای کاربردی‌شدن استاندارد فندک، این ایزو مطابق با اهدافش، اصطلاحات و تعاریف مشخصی از فندک‌های موردنظر خود ارائه می‌دهد. در ادامه برخی از مهم‌ترین این اصطلاحات آورده شده است:
- فندک: دستگاه تولید شعله، با استفاده از مشتقات پتروشیمی به‌عنوان سوخت، که معمولاً برای احتراق عمدی سیگار، سیگار برگ و پیپ استفاده می‌شود و ممکن است برای احتراق موادی مانند کاغذ، فتیله، شمع و فانوس استفاده شود.درنظر داشته باشید که فندک‌ها به‌طور خاص برای استفاده به‌عنوان شمع یا چراغ‌قوه یا سایر مواردی که نیاز به زمان سوزاندن طولانی دارند، در نظر گرفته نشده‌اند.
- فندک مایع: فندکی که از هیدروکربن‌های مایع مانند هگزان به‌عنوان سوخت استفاده می‌کند و فشار بخار آن در دمای 24 درجه سانتی‌گراد از 34.5 کیلو پاسکال تجاوز نمی‌کند.
- فندک گازی: فندکی که از هیدروکربن‌های مایع‌شده مانند n-بوتان، ایزوبوتان و پروپان به‌عنوان سوخت استفاده می‌کند و فشار بخار گیج آن در 24 درجه سانتی‌گراد از 104 کیلو پاسکال بیشتر است.
- فندک مشعل پس‌اختلاط: فندک گازی که در آن سوخت برای احتراق و هوا در نقطه احتراق، تأمین می‌شود.
- فندک مشعل پیش‌اختلاط: فندک گازی که در آن سوخت و هوا قبل از عرضه برای احتراق، مخلوط می‌شوند.
- فندک غیرقابل شارژ: فندک یک‌بارمصرفی که با یک منبع کامل سوخت به بازار عرضه شده است. این فندک دوباره قابل‌شارژشدن نیست.
- فندک قابل‌شارژ مجدد: فندکی که می‌توان آن را دوباره شارژ کرد. این کار با استفاده از یک منبع سوخت خارجی عملی است.
- فندک قابل‌تنظیم: فندکی که می‌توان حجم و ارتفاع شعله آن را تنظیم کرد
- فندک غیرقابل‌تنظیم: در این فندک‌ها، ارتفاع شعله توسط سازنده از پیش تعیین‌شده است.
