استاندارد ایزو 2169: بهبود نگهداری محصولات در سردخانه
ایزو ۲۱۶۹ یکی از مهم‌ترین استانداردهایی است که در زمینه نگهداری محصولات در سردخانه‌ها تدوین شده است. این استاندارد الزاماتی در مورد شرایط نگهداری، کنترل عفونت، بهداشت و سلامت، تجهیزات و موارد دیگر مرتبط با سردخانه‌ها را تدوین کرده است.
با یک مقاله کاربردی درباره این استاندارد، می‌توانید با شرایط موردنیاز برای نگهداری مؤثر محصولات در سردخانه‌ها آشنا شوید و یاد بگیرید که چگونه می‌توانید این شرایط را برای سردخانه خود بهینه کنید. با ما همراه باشید تا با بررسی جامع گواهی نامه ایزو 2169 به شما در این مسیر کمک کنیم.
اهمیت سردخانه‌ها در نگهداری موادغذایی و کاهش ضایعات
سردخانه‌ها نقش بسیار مهمی در نگهداری مواد غذایی ایفا می‌کنند و می‌توانند به کاهش ضایعات و افزایش بازدهی کمک کنند. با استفاده از سردخانه‌ها، می‌توان مواد غذایی را در شرایطی نگهداری کرد که از دیدگاه بهداشتی و کیفیتی، مناسب باشند.
به عنوان مثال، در سردخانه‌ها می‌توان درجه حرارت و رطوبت را به دقت کنترل کرد و از ایجاد شرایطی که موجب خراب شدن مواد غذایی می‌شود، جلوگیری کرد. همچنین، با استفاده از سردخانه‌ها، می‌توان مواد غذایی را به مدت طولانی‌تری نگهداری کرد و از افت کیفیت و خراب‌شدن آن‌ها جلوگیری کرد. بنابراین، سردخانه‌ها می‌توانند به کاهش ضایعات و افزایش بازدهی در زنجیره تأمین غذا کمک کنند.
نبود سردخانه‌های مناسب باعث می‌شود که محصولات غذایی خراب شده و پسماند غذایی افزایش یابد. با توجه به آمار سازمان ملل، سالانه بیش از یک سوم تولید کلی پسماند جهان، به مواد غذایی نیز مربوط می‌شود که حدود 1.3 میلیارد تن غذا به عنوان پسماند در سال به وجود می‌آید و می‌تواند به دلیل عوامل مختلف از جمله نبود سردخانه، نگهداری نامناسب و مدیریت ناکارآمد پسماند غذایی به وجود آید.
چه استانداردهایی مرتبط با شرایط فیزیکی سردخانه‌ها وجود دارد؟
تاریخچه ایجاد استاندارد برای سردخانه‌ها به سال ۱۹۶۶ برمی‌گردد، زمانی که اولین استاندارد بین‌المللی در این زمینه تدوین شد. این استاندارد با عنوان «استاندارد بین‌المللی شماره ۷۰۶: شرایط نگهداری محصولات در سردخانه» به ثبت رسید.
در سال‌های بعد، استانداردهای مختلفی در زمینه سردخانه‌ها تدوین شد که در نهایت در سال ۱۹81، استاندارد ایزو 2169 به منظور جایگزینی استانداردهای قبلی ایجاد شد. این استاندارد به شرایط نگهداری محصولات، کنترل عفونت، بهداشت و سلامت، تجهیزات و بسیاری موارد دیگری مرتبط با سردخانه‌ها پرداخته و همچنین مسائلی مثل انرژی و حفاظت محیط‌زیست را هم در بر می‌گیرد.
البته چندین استاندارد بین‌المللی دیگر هم مرتبط با شرایط فیزیکی سردخانه‌ها وجود دارد که مهم‌ترین آن‌ها عبارتند از:
- استاندارد EN 12830:2008: این استاندارد برای دستگاه‌های ثبت دما در سردخانه‌ها و محیط‌های دمای پایین به کار می‌رود و شامل الزاماتی برای دقت دستگاه‌های ثبت دما، تعیین دماهای مرجع و روش‌های کالیبراسیون می‌شود.
- استاندارد ISO 21807:2019: این استاندارد، الزاماتی را برای طراحی و ساخت سیستم‌های تهویه مطبوع در سردخانه‌ها تعیین می‌کند. این استاندارد شامل مواردی مثل نوع و اندازه سیستم، دمای هوا، جریان هوا، رطوبت و سیستم‌های کنترل است.
- استاندارد ISO 23471:2008: این استاندارد برای تعیین روش‌های آزمایشی در مورد دما و رطوبت سردخانه‌ها به کار می‌رود. این استاندارد شامل الزاماتی برای تعیین دما و رطوبت مطلوب، اعتبارسنجی دستگاه‌های اندازه‌گیری و روش‌های آزمایشی می‌شود.
- استاندارد ISO 22915-1:2007: این استاندارد برای تعیین الزامات ایمنی برای ماشین‌آلات مورداستفاده در سردخانه‌ها تعیین شده است. این استاندارد شامل الزاماتی برای ماشین‌آلاتی مثل لیفتراک‌ها، کانوایر‌ها، دستگاه‌های جابجایی و راه‌اندازی این ماشین‌آلات است.
- استاندارد ASHRAE 90.1: این استاندارد برای تعیین الزامات کارایی انرژی در سیستم‌های تهویه مطبوع مورداستفاده در ساختمان‌ها، از جمله سردخانه‌ها، تعیین شده است. این استاندارد شامل الزاماتی برای انتخاب سیستم‌های تهویه مطبوع، طراحی سیستم‌های تهویه مطبوع و کنترل کیفیت هوای داخل ساختمان است.
در ادامه ایزو 2169 ویژگی‌های آن را بررسی خواهیم کرد.
ایزو ۲۱۶۹ چیست؟
استاندارد ISO 2169 یک استاندارد بین‌المللی در زمینه شرایط فیزیکی در سردخانه‌هاست. این استاندارد الزاماتی را برای شرایط فیزیکی مثل دمای هوا، رطوبت، جریان هوا و بار محیطی تعیین کرده است. هدف از استفاده از این استاندارد، ارائه راهنمایی‌هایی برای طراحی، ساخت و بهره‌برداری از سردخانه‌ها است. استفاده از این استاندارد، به کاهش هزینه‌های انرژی، بهبود کیفیت محصولات و افزایش بازدهی در محیط سردخانه کمک می‌کند.
استاندارد ISO 2169 در سال 1981 توسط سازمان بین‌المللی استاندارد و یک گروه کاری از کارشناسان فنی و نمایندگان از کشورهای مختلف تهیه و تدوین شده است.
استاندارد ایزو ۲۱۶۹ چه الزاماتی دارد؟
استاندارد ایزو 2169، شامل الزاماتی برای دمای هوا، رطوبت، جریان هوا و بار محیطی است. هدف از استفاده از این استاندارد، ارائه راهنمایی‌هایی برای طراحی، ساخت و بهره‌برداری از سردخانه‌ها است. مهم‌ترین الزامات این استاندارد به شرح زیر است:
1. دمای هوا: دمای هوا شرطی ضروری برای نگهداری محصولات در سردخانه است. دمای هوا باید به گونه‌ای تنظیم شود که باعث کاهش تبخیر و فساد محصولات نشود. استاندارد ISO 2169 حداقل و حداکثر دمای مطلوب برای نوع‌های مختلف محصولات را تعیین کرده است.
2. رطوبت: رطوبت می‌تواند به عنوان یک عامل مهم در خشک شدن و یا خیس شدن محصولات در سردخانه باشد. بنابراین رطوبت باید در سطح مناسبی نگهداری شود تا محصولات در معرض خطراتی مثل خشک‌شدن و یا خیس‌شدن قرار نگیرند. استاندارد ISO 2169 حداقل و حداکثر رطوبت مطلوب برای نوع‌های مختلف محصولات را تعیین کرده است.
3. جریان هوا: جریان هوا به عنوان یک عامل مهم برای تنظیم دما و رطوبت در سردخانه استفاده می‌شود. استاندارد ایزو 2169 الزاماتی برای جریان هوا در سردخانه‌ها تعیین کرده است.
4. بار محیطی: بار محیطی به میزان گرما و رطوبت تولیدشده توسط محصولات موجود در سردخانه گفته می‌شود. بار محیطی زیاد باعث افزایش هزینه‌های انرژی و کاهش بازدهی می‌شود. ایزو 2169 دارای الزاماتی مشخص برای کاهش بار محیطی در سردخانه‌ها است.
5. کنترل دمای محیط: کنترل دمای داخل سردخانه به عنوان یکی از عوامل مهم در حفظ کیفیت محصولات در سردخانه بسیار مهم است. سردخانه‌ها باید دارای سیستم‌هایی باشند تا بتوانند دمای داخل سردخانه را به صورت دقیق کنترل کنند. استاندارد ISO 2169 الزاماتی برای این موضوع تعیین کرده است.
6. پایداری سیستم: ایزو 2169 الزاماتی برای طراحی و ساخت سیستم‌های سردخانه تعیین کرده است تا عملکرد بهینه و پایداری سیستم تضمین شود. این شامل الزاماتی برای طراحی سیستم‌های تهویه مطبوع، سیستم‌های کنترل، سیستم‌های نورپردازی و سیستم‌های اضافی می‌شود.
گواهینامه ایزو ۲۱۶۹ چیست و چه مزایایی دارد؟
گواهینامه ایزو 2169 یک گواهینامه از سازمان استانداردهای جهانی (ISO) است که به شرکت‌ها و سازمان‌هایی که الزامات این استاندارد را در طراحی، ساخت و بهره‌برداری از سردخانه‌ها رعایت می‌کنند، اعطا می‌شود.
این گواهینامه به عنوان یک تضمین برای مشتریان و مصرف‌کنندگان، نشانگر این است که سازمان صاحب گواهینامه ایزو 2169، بهترین الزامات استاندارد را برای طراحی، ساخت و بهره‌برداری از سردخانه‌ها رعایت می‌کند و این نشان می‌دهد که محصولات و خدمات این سازمان به معیارهای بین‌المللی ارزیابی شده و تائید شده است.
استفاده از ایزو 2169 برای سردخانه‌ها دارای مزایایی است که عبارتند از:
- کاهش هزینه‌های انرژی: استفاده از الزامات ایزو 2169 برای کنترل دما، رطوبت، جریان هوا و بار محیطی موجب کاهش هزینه‌های انرژی و افزایش بازدهی می‌شود.
- بهبود کیفیت محصولات: رعایت الزامات ایزو 2169 برای دما، رطوبت و جریان هوا موجب بهبود کیفیت محصولات در سردخانه می‌شود.
- حفظ سلامت کارکنان: استفاده از الزامات ایزو 2169 برای طراحی و ساخت سردخانه‌ها موجب حفظ سلامت کارکنان و کاهش خطراتی مثل آسیب به بدن و یا حوادث صنعتی می‌شود.
- 4. افزایش بازدهی: استفاده از الزامات استاندارد ISO 2169 برای طراحی و ساخت سردخانه‌ها موجب افزایش بازدهی و بهره‌وری سیستم‌های سردخانه می‌شود.
- تضمین پایداری: استفاده از الزامات استاندارد ISO 2169 برای طراحی و ساخت سیستم‌های سردخانه تضمین می‌کند که سیستم‌ها به طور پایدار عمل می‌کنند و عمر مفید آن‌ها افزایش می‌یابد.
شرکت‌هایی که طراحی، ساخت و بهره‌برداری از سردخانه‌ها را بر عهده دارند، به گواهینامه ایزو 2169 نیاز دارند. این شرکت‌ها می‌توانند شامل شرکت‌هایی باشند که در زمینه تولید و نگهداری محصولات خام، مواد غذایی، دارویی و یا سایر محصولات حساس به دما و رطوبت فعالیت می‌کنند.
مراحل اخذ گواهینامه ایزو ۲۱۶۹ چیست؟
مراحل اخذ گواهینامه ایزو 2169 شامل مراحل زیر است:
- بررسی الزامات استاندارد: در این مرحله، شرکت باید الزامات استاندارد ISO 2169 را بررسی کند و مطمئن شود که تمامی الزامات موردنیاز برای طراحی، ساخت و بهره‌برداری از سردخانه‌ها رعایت شده‌اند.
- طراحی سیستم مدیریت کیفیت: در این مرحله، شرکت باید یک سیستم مدیریت کیفیت برای طراحی، ساخت و بهره‌برداری از سردخانه‌ها ایجاد کند. این سیستم باید با الزامات استاندارد ایزو 9001 هم سازگار باشد.
- اجرای سیستم مدیریت کیفیت: در این مرحله، شرکت باید سیستم مدیریت کیفیت خود را اجرا کند و به طور دوره‌ای آن را بررسی و بهبود دهد.
- بررسی خارجی: در این مرحله، شرکت باید یک بررسی خارجی توسط یک سازمان مستقل و معتبر را دریافت کند. این بررسی به منظور بررسی سیستم مدیریت کیفیت شرکت و رعایت الزامات استاندارد ISO 2169 است.
- صدور گواهینامه: در صورتی که شرکت بتواند در بررسی خارجی موفق عمل کند و سیستم مدیریت کیفیت خود را با الزامات استاندارد ایزو 2169سازگار کند، گواهینامه آن به شرکت اعطا می‌شود.
در نظر داشته باشید که مدت‌زمانی که برای اخذ گواهینامه ایزو 2169 لازم است ممکن است بسته به شرایط شرکت و مراحل مختلف متفاوت باشد.
ایزو ۲۱۶۹ با چه استانداردهایی در ارتباط است؟
استاندارد ایزو 2169 با چندین استاندارد دیگر در ارتباط است که در زمینه سردخانه‌ها، نگهداری محصولات و موارد مرتبط با آن‌ها تدوین شده‌اند. برخی از این استانداردها عبارتند از:
- استاندارد ایزو 9001:2015، این استاندارد مربوط به سیستم‌های مدیریت کیفیت است و می‌تواند در بهبود کیفیت نگهداری محصولات در سردخانه‌ها کمک کند.
- استاندارد ایزو 22000:2018، این استاندارد مربوط به سیستم‌های مدیریت ایمنی مواد غذایی است و می‌تواند در بهبود کیفیت و بهداشت محصولات غذایی نگهداری شده در سردخانه‌ها کمک کند.
- استاندارد ایزو 50001:2018، این استاندارد مربوط به سیستم‌های مدیریت انرژی است و می‌تواند در بهبود بهره‌وری و کاهش مصرف انرژی در سردخانه‌ها کمک کند.
- استاندارد ایزو 14001:2015، این استاندارد مربوط به سیستم‌های مدیریت محیط‌زیست است و می‌تواند در بهبود عملکرد محیطی سردخانه‌ها کمک کند.
استفاده هم‌زمان از این استانداردها می‌تواند به بهبود کیفیت و کارایی سردخانه‌ها کمک کند.
سازمان‌ها چگونه می‌توانند از ایزو 2169 برای بهبود کسب‌وکار خود بهره ببرند؟
استفاده از سردخانه‌ها برای نگهداری محصولات در دمای پایین، به کاهش فساد و خرابی محصولات، افزایش عمر ماندگاری آن‌ها، کاهش هزینه‌های حمل‌ونقل و بهبود کیفیت محصولات کمک می‌کند.
مهم‌ترین خدمت‌های ایزو 2169 برای سازمان‌های مرتبط به این حوزه عبارت است از:
- ارتقاء اعتبار و اعتماد عمومی: گرفتن گواهینامه ایزو 2169 به مشتریان و مصرف‌کنندگان نشان می‌دهد که شرکت موردنظر به الزامات بین‌المللی برای طراحی، ساخت و بهره‌برداری از سردخانه‌ها رعایت می‌کند و در نتیجه اعتماد و اعتبار عمومی شرکت را ارتقاء می‌دهد.
- بهبود عملکرد سازمانی: گرفتن گواهینامه ایزو 2169 به شرکت‌ها کمک می‌کند تا بهبود عملکرد سازمانی خود را دنبال کنند. این بهبودها ممکن است شامل بهبود فرایندها، بهبود سیستم‌های مدیریت کیفیت و یا بهبود کارایی کارکنان باشد.
- دسترسی به بازارهای جدید: گرفتن گواهینامه ایزو 2169 می‌تواند شرکت‌ها را قادر به ورود به بازارهای جدید کند و این انگیزه را برای مشتریان و مصرف‌کنندگان فراهم کند که با شرکت باکیفیتی در ارتباط باشند.
همچنین با توجه به اهمیت افزایش گرمایش جهانی و حساسیت این موضوع در افکار عمومی، داشتن این ایزو می‌تواند شما را به‌عنوان یک سازمان دوستدار محیط‌زیست به مشتریانتان معرفی کند.
ایزو 2169 چه ویژگی‌هایی باید داشته باشند؟
سردخانه‌ها یا انبارهای سرد، برای نگهداری و حفظ محصولاتی مثل مواد غذایی، دارو، گل و گیاهان به کار می‌روند. بنابراین در استفاده از آن‌ها باید حتماً موارد زیر را در نظر داشت:
- دمای مناسب برای نگهداری محصولات در سردخانه به بسته به نوع محصول متفاوت است. برای مثال، محصولات غذایی معمولاً در دمای ۲- تا ۸ درجه سانتی‌گراد نگهداری می‌شوند، در حالی که محصولات دارویی و شیمیایی ممکن است نیاز به دمای کمتری داشته باشند. ایزو 2169 این تفاوت‌ها را در الزامات خود در نظر گرفته است.
- رطوبت در سردخانه باید به گونه‌ای کنترل شود که محصولات داخل سردخانه خشک نشوند و همچنین بیش از حد ترشح رطوبت نداشته باشند. با توجه به استاندارد ایزو 2169، برای نگهداری محصولات غذایی، رطوبت در حدود ۶۰-۷۰ درصد مطلوب است.
- سردخانه‌ها به دو دسته تنفسی و غیرتنفسی تقسیم می‌شوند. در سردخانه‌های تنفسی، سیستم تهویه هوا به کار گرفته می‌شود و هوای داخل سردخانه با هوای بیرون تعامل دارد. در سردخانه‌های غیرتنفسی، هوای داخل سردخانه با هوای بیرون تعامل ندارد و تهویه هوا انجام نمی‌شود. این تقسیم‌بندی در استاندارد ایزو 2169 هم تائید شده است.
- برای کنترل عفونت در سردخانه‌ها باید اقداماتی مثل استفاده از مواد ضدعفونی، رعایت شرایط بهداشتی و رعایت دستورالعمل‌های بهداشتی انجام شود. همچنین، نباید از محصولات شیمیایی، پسماندها و مواد آلوده استفاده بشود. استاندارد ایزو 2169 به این موضوع اشاره کرده و نکاتی را برای کنترل عفونت در سردخانه‌ها توصیه کرده است
- · استاندارد ایزو 2169 به کاربران تجهیزاتی برای کنترل دما و رطوبت در سردخانه‌ها اشاره نمی‌کند. این موضوع به نوع سیستم و تجهیزات مورداستفاده برای هر سردخانه و همچنین نوع محصولات قرارگرفته در داخل آن بستگی دارد. به عنوان مثال، در سردخانه‌های بزرگ، از تجهیزاتی مثل سیستم‌های بزرگ تهویه هوا، فن‌های خنک‌کننده، سیستم‌های تصفیه هوا و مانیتورینگ دما و رطوبت استفاده می‌شود. در سردخانه‌های کوچک‌تر، ممکن است از تجهیزات ساده‌تری مانند یخچال‌های خانگی و یا فن‌های کوچک خنک‌کننده استفاده شود.
این استاندارد می‌تواند به نحوی کمک کند که نگهداری محصولات در سردخانه به بهترین شکل صورت گیرد و موجب کاهش ضایعات و افزایش بازدهی شود.
نقش ایزو ۲۱۶۹ در کمک به محیط‌زیست
استاندارد ایزو 2169 به دلیل مواردی که مرتبط با محیط‌زیست هستند، می‌تواند در کمک به محیط‌زیست نقش مهمی ایفا کند. این استاندارد شرایطی را برای نگهداری محصولات در سردخانه‌ها تعیین می‌کند که می‌توانند به کاهش تلفات غذایی، صرفه‌جویی در انرژی و حفاظت از محیط‌زیست کمک کنند. به عنوان مثال، با کنترل دما در سردخانه‌ها، می‌توان به صرفه‌جویی در انرژی کمک کرد.
همچنین، در استاندارد ایزو 2169، مسائلی مثل مدیریت پسماند، مصرف آب، نگهداری و تعمیرات تجهیزات و مواردی مانند آلودگی هوا و آب مورد توجه قرارگرفته‌اند. از این رو، استفاده از ایزو 2169 می‌تواند به بهبود شرایط محیط‌زیست کمک کند.
حرف آخر
وجود استاندارد در مورد سردخانه‌ها به دلیل اهمیت بالای این صنعت از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. سردخانه‌ها یکی از مهم‌ترین محیط‌هایی هستند که برای نگهداری محصولات استفاده می‌شوند. به دلیل اینکه محصولاتی که در سردخانه‌ها نگهداری می‌شوند، برای مصرف انسانی مورداستفاده قرار می‌گیرند، بهداشت و کیفیت این محصولات بسیار مهم است.
استاندارد ایزو 2169 یکی از مهم‌ترین استانداردهایی است که برای نگهداری محصولات در سردخانه‌ها تدوین شده است. این استاندارد با توجه به شرایط محصولات و نیازهای سردخانه‌ها، شرایط نگهداری، کنترل عفونت، بهداشت و سلامت، تجهیزات و موارد دیگر را تعیین می‌کند. همچنین، با ایجاد استانداردهای ملی و بین‌المللی، امکان مقایسه سردخانه‌های مختلف و بهبود عملکرد آن‌ها وجود دارد.
سؤالات متداول
استاندارد ایزو 2169چیست؟
استاندارد ایزو 2169 یک استاندارد بین‌المللی در زمینه شرایط فیزیکی در سردخانه‌ها است. این استاندارد الزاماتی را برای شرایط فیزیکی مثل دمای هوا، رطوبت، جریان هوا و بار محیطی تعیین کرده است.
چرا باید گواهینامه ایزو 2169 را بگیریم؟
این گواهینامه به شرکت‌ها کمک می‌کند تا با بهبود کیفیت محصولات خود را دنبال کنند، اعتماد و اعتبار عمومی خود را ارتقاء و هزینه‌های خود را کاهش دهند و به بازارهای جدید دسترسی پیدا کنند.
چه کسانی باید گواهینامه ایزو 2169 را بگیرند؟
شرکت‌هایی که در زمینه تولید و نگهداری محصولات خام، مواد غذایی، دارویی و یا سایر محصولات حساس به دما و رطوبت فعالیت می‌کنند، به گواهینامه ایزو 2169 نیاز دارند.
