صنایع نفت، پتروشیمی و همچنین گاز طبیعی می‌بایست با دریافت گواهینامه ایزو 29001 دارای یک سیستم مدیریت کیفیت و الزامات عرضه‌کننده کالا یا خدمات باشند. استاندارد ایزو 29001، الزامات سیستم مدیریت کیفیت را برای سازمان‌های عرضه‌کننده کالا یا خدمات صنایع نفت، گاز و پتروشیمی تعریف می‌کند. متقاضیان اخذ گواهینامه ISO 29001 باید به‌طور همزمان تمام الزامات سیستم مدیریت کیفیت ایزو 29001 را اجرا کنند. این استاندارد، پیرو شرایط استاندارد سیستم مدیریت صنایع نفت وگاز اجرایی می‌شود، بنابراین پیمانکاران وابسته به صنعت نفت، گاز و پتروشیمی باید در خصوص اخذ گواهینامه و اجرای الزامات، اقدام کنند.
تعریف ISO 29001
استاندارد ایزو 29001، مقتضیات سیستم مدیریت كیفیت را برای طراحی، توسعه، تولید، نصب و خدمات محصول در صنایع نفت، پتروشیمی و گاز طبیعی تعریف می‌كند. این استاندارد مبتنی بر گواهینامه ISO 9001 بوده و مقتضیات مكمل را با تأكید بر جلوگیری از آلودگی و كاهش ضایعات در ارائه خدمات تعریف می‌كند. علاوه‌براین، ایزو 29001 باعث هماهنگی جهانی شده است و وجود آن كیفیت تأمین كالا و خدمات از تأمین‌كنندگان را تضمین می‌كند. این استاندارد برای كلیه سازمان‌هایی كه در زنجیره تأمین صنعت نفت و گاز فعالیت می‌كنند، مفید است. دریافت گواهینامه ایزو 29001 استانداردسازی و بهبود در این بخش را تضمین می‌كند.
ایزو 29001، سیستمی براي طراحي، توسعه، توليد، نصب و ارائه خدمات در صنايع گاز، پتروشيمي و نفت مشخص کرده است و توانایی کنترل چرخه زنجیره تامین را از مرحله شکل‌گیری محصول یا خدمت تا رفع نیاز مشتری یا کارفرما دارد. آخرین ورژن این استاندارد سال ۲۰۲۰ منتشر شد و جایگزین ورژن قبلی (۲۰۱۰) قرار گرفت.
الزامات ایزو 29001
سند ایزو 29001، الزامات سیستم مدیریت کیفیت برای سازمان‌های عرضه کالا و خدمات به صنایع نفت، پتروشیمی و گاز طبیعی را تعریف می‌کند. این سند به عنوان مکمل ISO 9001:2015 نوشته شده است. الزامات و راهنمایی‌های تکمیلی ISO 9001: 2015 با هدف مدیریت خطرات زنجیره تأمین و فرصت‌های مرتبط با صنایع نفت، پتروشیمی و گاز طبیعی ایجاد شده است تا با فراهم آوردن چارچوبی مشخص روی هماهنگی الزامات با استانداردهای مکمل بکار رفته کار کند. استاندارد بین‌المللی ایزو 29001 الزامات مربوط به سیستم مدیریت کیفیت را در سازمان مشخص می‌کند:
باید توانایی خود را در ارائه مداوم محصولات و خدماتی مطابق با نیاز مشتری و الزامات قانونی و مقررات قابل اجرا، نشان دهد.
هدف از این کار ارتقاء رضایت مشتری از طریق كاربرد مؤثر سیستم در فرآیندهای بهبود سیستم و اطمینان از انطباق با خواست مشتری و الزامات قانونی و مقرر قابل اجرا است.
کلیه الزامات استاندارد بین‌المللی ایزو 29001، عمومی است و بدون توجه به نوع یا اندازه سازمان، خدمات یا محصولات، در هر سازمانی قابل اجرا است.
توجه داشته باشید که در الزامات مربوط به استاندارد ایزو 29001، اصطلاحات (محصول) يا (خدمات)، فقط براي محصولات و خدماتي كه براي مشتري در نظر گرفته شده يا مورد نياز وی است، اعمال مي‌شود. علاوه‌براین، الزامات قانونی و نظارتی می‌توانند به عنوان الزامات قانونی بیان شوند. استاندارد ISO 29001 دارای ۸ بند بوده است که اکنون با استاندارد ISO 9001 یکپارچه شده و دارای 10 بند است.
دستاوردها و مزایای سیستم مدیریت کیفیت در صنایع نفت، گاز و پتروشیمی
- كاهش ضايعات در چرخه تامين و ارائه‌دهندگان محصولات
- حساسیت بالای ارزیابی مشاورین، پیمانکاران و تأمین‌کنندگان
- نقش تعیین‌کننده اندازه‌گیری و تأمین رضایت مشتری
- کنترل ریسک‌ها و کاهش هزینه‌های عملیاتی
- آموزش کلیه پیمانکاران و تامین‌کنندگان
- ایجاد اطمینان در نزد مشتریان و سایر ذینفعان
- توجه ویژه به نظافت محیط کار و نظام کاری
شرح خدمات ایزو 29001
خدمات سیستم مدیریت کیفیت در صنایع نفت، گاز و پتروشیمی به شرح ذیل است:
- تعیین و تدوین خط‌مشی و بیانیه سازمان
- تحت کنترل گرفتن، یکپارچه‌سازی، طبقه‌بندی و بهینه‌سازی مستندات و سوابق سازمان
- برنامه‌ریزی تأمین منابع مورد نیاز از جمله نیروی انسانی، تجهیزات و …
- تدوین طرح‌های کیفی، روش‌های کنترلی و بازرسی مواد اولیه در حین تولید و محصول نهایی
- شناسایی، انتخاب، ارزیابی و تایید پیمانکاران و تامین‌کنندگان
- تهیه و تدوین برنامه زمان‌بندی، کدینگ، ثبت سوابق نگهداری و تعمیرات ماشین‌آلات
- تدوین مکانیزمی جهت کاهش هزینه‌ها و خطاهای عملیاتی
- تجزیه‌وتحلیل اطلاعات با استفاده از انواع نمودارها و گزارشات آماری از کلیه واحدهای سازمان
- برنامه‌ریزی ، تهیه چک لیست‌ها، اجرا و ثبت مشاهدات ممیزی و موارد عدم انطباق ممیزی
- مسئولیت انجام، مهلت اجرا، بررسی اقدامات به‌عمل‌آمده و اثربخش بودن اقدامات اصلاحی و پیشگیرانه
- بهبود مداوم در تمام واحدها و بخش‌های سازمان
مزایای استاندارد ISO 29001 :2020
پیاده‌سازی استاندارد ایزو 29001 مزایای زیادی برای سازمان دارد که در ادامه به این موارد اشاره خواهیم کرد:
- بهبود عملکرد سازمان
- اطمینان از کیفیت و ایمنی در سازمان
- به‌دست‌آوردن مزیت رقابتی
- افزایش بهره‌وری در سازمان
- بهبود بازاریابی سازمان
- کمک به کاهش هزینه سازمان
- بهبود مدیریت ریسک
- اطمینان از قابلیت اطمینان مشتری
- کاهش شکایات مشتریان
- بهبود روابط تأمین‌کنندگان
- نظارت بر عملکرد و بهبود مداوم
- افزایش بهره‌وری و درآمد سازمان
شرح بندهای استاندارد ایزو 29001
دامنه کاربرد
مراجع الزامی
اصطلاحات و تعاریف
محیط ﺳﺎزﻣﺎن که شامل چهار بخش ﺷﻨﺎﺧﺖ ﺳﺎزﻣﺎن و ﻣﺤﯿﻂ آن، درك ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪيﻫﺎ و اﻧﺘﻈﺎرات ﻃﺮفﻫﺎي ذيﻧﻔﻊ، ﺗﻌﯿﯿﻦ داﻣﻨﻪ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﮐﯿﻔﯿﺖ و ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﮐﯿﻔﯿﺖ و ﻓﺮآﯾﻨﺪﻫﺎي آن است.
رﻫﺒﺮي که شامل سه بخش رهبری و تعهد، خط‌مشی و نقش‌ها، مسئولیت‌ها و اختیارات سازمانی است.
ﻃﺮح‌رﯾﺰي که شامل سه بخش اﻗﺪاﻣﺎت رﺳﯿﺪﮔﯽ ﺑﻪ رﯾﺴﮏﻫﺎ و ﻓﺮﺻﺖﻫﺎ، اﻫﺪاف ﮐﯿﻔﯽ و ﻃﺮح‌رﯾﺰي ﺗﺤﻘﻖ آن‌ها و ﻃﺮح‌رﯾﺰي ﺗﻐﯿﯿﺮات می‌شود.
ﭘﺸﺘﯿﺒﺎﻧﯽ با پنج بخش منابع، صلاحیت، آگاهی، ارتباطات و اطلاعات مدون
عملیات با هفت بخش ﻃﺮح‌رﯾﺰي و ﮐﻨﺘﺮل اﺟﺮاﯾﯽ، اﻟﺰاﻣﺎت ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻣﺤﺼﻮﻻت و ﺧﺪﻣﺎت، ﻃﺮاﺣﯽ و ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻣﺤﺼﻮﻻت و ﺧﺪﻣﺎت، ﮐﻨﺘﺮل ﻓﺮآﯾﻨﺪﻫﺎ، ﻣﺤﺼﻮﻻت و ﺧﺪﻣﺎت خارجی، ﺗﻮﻟﯿﺪ و اراﺋﻪ ﺧﺪﻣﺎت، اراﺋﻪ ﻣﺤﺼﻮﻻت و ﺧﺪﻣﺎت و ﮐﻨﺘﺮل ﺧﺮوﺟﯽﻫﺎي ﻧﺎﻣﻨﻄﺒﻖ
ارزیابی که شامل سه بخش ﭘﺎﯾﺶ، اﻧﺪازهﮔﯿﺮي، ﺗﺠﺰﯾﻪوﺗﺤﻠﯿﻞ و ارزﯾﺎﺑﯽ، ﻣﻤﯿﺰي داﺧﻠﯽ و بازنگری مدیریت است.
بهبود با سه بخش ﻧﻈﺎرت، اﻧﺪازهﮔﯿﺮي، ﺗﺠﺰﯾﻪوﺗﺤﻠﯿﻞ و ارزﯾﺎﺑﯽ، ﻋﺪم اﻧﻄﺒﺎق و اﻗﺪاﻣﺎت اﺻﻼﺣﯽ، ﺑﻬﺒﻮد ﻣﺴﺘﻤﺮ
