استاندارد ایزو ۳۵۰۰۱ و نقش آن در بهبود ایمنی و بهداشت در آزمایشگاه‌ها و سازمان‌های مرتبط

استاندارد ایزو ۳۵۰۰۱ یکی از مهم‌ترین استانداردهای سازمان‌های بین‌المللی و مرتبط با استانداردهای تجهیزات پزشکی است که برای بهبود ایمنی و بهداشت در آزمایشگاه‌ها و سازمان‌های مرتبط تدوین شده است. این استاندارد شامل الزاماتی است که سازمان‌ها باید برای کنترل و کاهش ریسک‌های زیستی در محیط کار خود رعایت کنند. هدف این استاندارد، کمک به سازمان‌ها در بهبود مدیریت بیوریسک، کاهش تهدیدات بهداشتی و ایمنی، حفظ محیط زیست و بهبود رضایت کارکنان و مشتریان است. استفاده از این استاندارد، می‌تواند به بهبود کیفیت خدمات و تحقیقات در آزمایشگاه‌ها و سازمان‌های مرتبط، و به حفظ سلامت کارکنان و محیط زیست کمک کند.

در این مقاله، به معرفی اصول و الزامات استاندارد ایزو ۳۵۰۰۱ پرداخته و نقش آن در بهبود ایمنی و بهداشت در آزمایشگاه‌ها و سازمان‌های مرتبط بررسی می‌شود.

ایزو ۳۵۰۰۱ چیست؟

استاندارد ایزو ۳۵۰۰۱:۲۰۱۹ با عنوان «مدیریت بیوریسک برای آزمایشگاه‌ها و سازمان‌های مرتبط» (Biorisk management for laboratories and other related organisations) یک استاندارد بین‌المللی است که به بررسی مدیریت بیوریسک (ریسک‌های زیستی) در آزمایشگاه‌ها و سازمان‌های مرتبط می‌پردازد. این استاندارد شامل الزامات و راهنمایی‌هایی است که سازمان‌ها باید برای کنترل و کاهش ریسک‌های زیستی در محیط کار خود رعایت کنند. هدف از این استاندارد، کمک به سازمان‌ها در بهبود مدیریت بیوریسک، کاهش تهدیدات بهداشتی و ایمنی، حفظ محیط زیست و بهبود رضایت کارکنان و مشتریان است. استفاده از این استاندارد، می‌تواند به بهبود کیفیت خدمات و تحقیقات در آزمایشگاه‌ها و سازمان‌های مرتبط، و به حفظ سلامت کارکنان و محیط زیست کمک کند.

سند ایزو ۳۵۰۰۱ شامل چه بخش‌هایی است؟

استاندارد ایزو 35001 شامل بخش‌هایی از جمله موارد زیر است:

• الزامات عمومی: شامل تعاریف، اصول و مفاهیم اساسی مرتبط با بیوریسک، ارزیابی ریسک‌های زیستی و ایمنی و بهداشتی در آزمایشگاه‌ها و سازمان‌های مرتبط است.
• مدیریت بیوریسک: شامل الزامات و راهنمایی‌هایی برای مدیریت بیوریسک، شناسایی و ارزیابی ریسک‌های زیستی، مدیریت منابع زیستی خطرناک، مدیریت پسماندهای زیستی و برنامه‌ریزی برای بروز حوادث زیستی خطرناک است.
• طراحی و عملیات: شامل الزامات و راهنمایی‌هایی برای طراحی و عملیات محیط‌های کنترل‌شده، استفاده از تجهیزات مخصوص بیوریسک، رعایت اصول بهداشتی در محیط کار و محیط زیست و رعایت اصول ایمنی در آزمایشگاه‌ها و سازمان‌های مرتبط است.
• آموزش و آگاهی‌بخشی: شامل الزامات و راهنمایی‌هایی برای آموزش و آگاهی‌بخشی به کارکنان در خصوص اصول و روش‌های مرتبط با بیوریسک، ایجاد طرح آموزشی و برنامه‌های آموزشی و برگزاری دوره‌های آموزشی است.

در ادامه به بخشی از مباحث ارائه‌شده در این سند خواهیم پرداخت.

کاهش تهدیدات بهداشتی و ایمنی به‌واسطه ایزو ۳۵۰۰۱ چگونه ممکن است؟

استفاده از استاندارد ایزو ۳۵۰۰۱، می‌تواند کمک کند تا تهدیدات بهداشتی و ایمنی در آزمایشگاه‌ها و سازمان‌های مرتبط کاهش یابد. این کاهش می‌تواند از طریق موارد زیر انجام شود:

• اجرای الزامات و راهنمایی‌های استاندارد
• ایجاد سیاست‌ها و رویه‌های مرتبط با مدیریت بیوریسک
• آموزش و آگاهی‌بخشی به کارکنان در خصوص اصول و روش‌های مرتبط با مدیریت بیوریسک
• کنترل و مدیریت منابع زیستی خطرناک
• مدیریت پسماندهای زیستی
• رعایت اصول بهداشتی در محیط کار و محیط زیست
• ارزیابی و اصلاح مداوم ریسک‌های زیستی و یافتن راهکارهایی برای کاهش آن‌ها و مراقبت از تجهیزات، دستگاه‌ها و تاسیسات آزمایشگاهی

این اقدامات می‌تواند به کاهش تهدیدات بهداشتی و ایمنی مرتبط با کار در آزمایشگاه‌ها و سازمان‌های مرتبط کمک کند و سلامت کارکنان و محیط زیست را حفظ کند.

ریسک‌های زیستی در آزمایشگاه‌ها شامل چه مواردی می‌شود؟

ریسک‌های زیستی در آزمایشگاه‌ها شامل ریسک‌هایی است که به دلیل کار با مواد زیستی خطرناک ممکن است برای سلامت کارکنان که در ارتباط با آن‌ها هستند و محیط زیست آسیب‌های جدی ایجاد کنند. برخی از این ریسک‌ها عبارتند از:

• خطر ابتلا به بیماری‌های آمیزشی ناشی از مواد زیستی خطرناک
• تماس با مواد شیمیایی خطرناک و منابع زیستی مخرب همچون باکتری‌ها، ویروس‌ها و قارچ‌های خطرناک
• آسیب به پوست، چشم‌ها و دستگاه تنفسی در اثر تماس با مواد شیمیایی و زیستی خطرناک
• بروز حوادث مانند آتش‌سوزی، انفجار و آلودگی هوا و آب به دلیل دفع نادرست مواد زیستی خطرناک
• تأثیرات سلامتی برای کارکنان آزمایشگاهی، از جمله بروز حساسیت‌های ناشی از تماس با مواد شیمیایی و زیستی خطرناک، بروز بیماری‌های تنفسی و عوارض برای بارداران

این موارد جزو مهم‌ترین مواردی هستند که باید در راستای اجرای ایزو 35001 به آن‌ها توجه داشت.

مفاهیم اصلی ایزو ۳۵۰۰۱ چه هستند؟

مفاهیم اصلی استاندارد ایزو ۳۵۰۰۱ شامل موارد زیر است:

• ریسک بیولوژیکی: شامل ارزیابی ریسک‌های زیستی، شناسایی منابع زیستی خطرناک و تعیین روش‌های کنترل ریسک‌های زیستی است.
• طراحی و اجرای محیط‌های کنترل‌شده: شامل طراحی و ساخت محیط‌های کنترل‌شده، نظارت بر محیط‌های کنترل‌شده و تعمیر و نگهداری تجهیزات مورد استفاده در آن‌ها.
• مدیریت منابع زیستی خطرناک: شامل مدیریت منابع زیستی خطرناک، انتخاب و استفاده از تجهیزات محافظ و تخلیه منابع زیستی خطرناک است.
• مدیریت پسماندهای زیستی: شامل جمع‌آوری، حمل و دفع پسماندهای زیستی خطرناک و تأمین شرایط بهداشتی مناسب برای نگهداری و دفع آن‌ها است.
• آموزش و آگاهی‌بخشی: شامل آموزش و آگاهی‌بخشی به کارکنان در خصوص اصول و روش‌های مرتبط با بیوریسک، ایجاد طرح آموزشی و برنامه‌های آموزشی و برگزاری دوره‌های آموزشی است.

این چند مورد از مهم‌ترین مفاهیم هستند.

مدیریت منابع زیستی خطرناک به چه شیوه انجام می‌شود؟

مدیریت منابع زیستی خطرناک برای کنترل و کاهش ریسک‌های زیستی در محیط کار و محیط زیست انجام می‌شود. برای انجام این کار، می‌توان از شیوه‌های مختلفی استفاده کرد، از جمله:

• شناسایی منابع زیستی خطرناک: شامل شناسایی منابع زیستی خطرناک و تعیین خطر و نحوه کنترل آن‌هاست.
• انتخاب و استفاده از تجهیزات محافظ: شامل انتخاب و استفاده از تجهیزات محافظ مناسب برای کارکنان، مانند لباس‌های مخصوص، دستکش‌ها، عینک‌های محافظ و ماسک‌های پزشکی است.
• مدیریت تجهیزات: شامل نصب، تعمیر و نگهداری تجهیزات مورد استفاده برای کنترل ریسک‌های زیستی مانند تجهیزات خنک‌کننده، تجهیزات مخصوص بیوریسک و تجهیزات نگهداری از منابع زیستی است.
• تخلیه منابع زیستی خطرناک: شامل جمع‌آوری، حمل و دفع منابع زیستی خطرناک با رعایت اصول بهداشتی و محیطی مناسب است.
• مدیریت ترتیبات ایمنی: شامل بررسی و ارزیابی ترتیبات ایمنی، آموزش کارکنان، برنامه‌ریزی برای بروز حوادث زیستی خطرناک و اجرای آن‌ها در صورت لزوم است.
• برنامه‌ریزی برای بروز حوادث زیستی خطرناک: شامل ارزیابی ریسک‌های زیستی، تهیه طرح بروز حوادث زیستی خطرناک و تدوین راهکارهایی برای کاهش ریسک و اجرای آن‌ها در صورت لزوم است.

اجرای این موارد به‌منظور مدیریت منابع زیستی الزامی است.

مدیریت پسماندهای زیستی خطرناک چگونه انجام می‌شود؟

مدیریت پسماندهای زیستی خطرناک شامل جمع‌آوری، حمل و دفع پسماندهای زیستی خطرناک با رعایت اصول بهداشتی و محیطی مناسب است. برای انجام این کار، می‌توان از شیوه‌های مختلفی استفاده کرد، از جمله:

• جمع‌آوری پسماندهای زیستی خطرناک: شامل جداسازی پسماندهای زیستی خطرناک از پسماندهای عادی، استفاده از ظروف مخصوص جمع‌آوری پسماندهای زیستی خطرناک و تهیه برنامه جمع‌آوری پسماندهای زیستی خطرناک است.
• حمل پسماندهای زیستی خطرناک: شامل استفاده از وسایل حمل مناسب برای انتقال پسماندهای زیستی خطرناک به محل دفع، استفاده از روش‌های حمل محافظتی و رعایت اصول بهداشتی است.
• دفع پسماندهای زیستی خطرناک: شامل استفاده از روش‌های دفع مناسب برای پسماندهای زیستی خطرناک، مانند سوزاندن در دمای بالا، تصفیه بیولوژیکی، استفاده از محل‌های دفن مناسب و رعایت اصول بهداشتی و محیطی در هنگام دفع است.
• مدیریت ترتیبات ایمنی: شامل بررسی و ارزیابی ترتیبات ایمنی، آموزش کارکنان، برنامه‌ریزی برای بروز حوادث زیستی خطرناک و اجرای آن‌ها در صورت لزوم است.
• برنامه‌ریزی برای بروز حوادث زیستی خطرناک: شامل ارزیابی ریسک‌های زیستی، تهیه طرح بروز حوادث زیستی خطرناک و تدوین راهکارهایی برای کاهش ریسک و اجرای آن‌ها در صورت لزوم است.

اجرای این موارد به‌منظور مدیریت پسماندهای زیستی خطرناک الزامی است.

مدیریت پسماندهای زیستی خطرناک چگونه انجام می‌شود؟

مراحل پیاده‌سازی سیستم مدیریت ایمنی و بهداشت حرفه‌ای برای مجموعه آزمایشگاهی به شرح زیر است:

• ایجاد تیم پیاده‌سازی: باید یک تیم پیاده‌سازی برای اجرای سیستم مدیریت ایمنی و بهداشت حرفه‌ای تشکیل داده شود که اعضای آن باید با ایزو 35001 آشنا باشند و توانایی اجرای آن را داشته باشند.
• شناسایی و ارزیابی خطرات: باید خطرات مرتبط با کارکنان، محصولات، تجهیزات و محیط کار شناسایی و ارزیابی شوند.
• تهیه سیاست‌های ایمنی و بهداشت حرفه‌ای: باید سیاست‌های ایمنی و بهداشت حرفه‌ای برای مجموعه آزمایشگاهی تهیه شود که شامل موضوعاتی مانند ارزیابی ریسک، کنترل ریسک و روش‌های ایمنی و بهداشت حرفه‌ای است.
• آموزش کارکنان: باید کارکنان مجموعه آزمایشگاهی در خصوص سیستم مدیریت ایمنی و بهداشت حرفه‌ای آموزش داده شوند تا بتوانند با رعایت نکات ایمنی، بهداشت حرفه‌ای و کنترل ریسک‌های بهداشتی در کار خود بهتر عمل کنند.
• برنامه‌ریزی و اجرای کنترل‌های ایمنی و بهداشت حرفه‌ای: باید کنترل‌هایی برای کاهش خطرات و ریسک‌های بهداشت حرفه‌ای در محیط کار اجرا شود.
• ارزیابی و اصلاح سیستم مدیریت ایمنی و بهداشت حرفه‌ای: سیستم مدیریت ایمنی و بهداشت حرفه‌ای باید به صورت منظم ارزیابی شود و در صورت لزوم اصلاحات لازم در آن اعمال شود.
• گزارش‌دهی: باید به مدیران و مسئولان مجموعه آزمایشگاهی گزارش داده شود که شامل عملکرد سیستم مدیریت ایمنی و بهداشت حرفه‌ای و پیشرفت‌های انجام شده است.

با اجرای این مراحل می‌توان به اثرگذاری ایزو 35001 امیدوار بود.

ریسک‌های بیوریسک، می‌توانند موجب بروز آسیب‌های جدی در سلامت کارکنان و محیط زیست شوند. به عنوان مثال، آسیب‌های برای سلامت کارکنان شامل عفونت‌های ویروسی، باکتریایی و قارچی، حساسیت‌های ناشی از مواد شیمیایی و همچنین آسیب‌های جسمی می‌باشد. در مورد آسیب‌های برای محیط زیست، می‌توان به آلودگی هوا، آب و خاک، کاهش تنوع زیستی و تخریب محیط زیست اشاره کرد.

چه تجهیزاتی می‌تواند از ریسک‌های بیوزیستی جلوگیری کند؟

تجهیزاتی که می‌تواند از ریسک‌های بیوزیستی جلوگیری کند عبارتند از:

• لباس‌های محافظ: شامل لباس‌هایی با قابلیت محافظت در برابر آلودگی هوا، شیمیایی‌ها و باکتری‌ها.
• ماسک‌های محافظ: مانند ماسک‌های N95 که می‌توانند از ورود ذرات آلوده به دستگاه تنفسی جلوگیری کنند.
• دستکش‌های محافظ: به منظور جلوگیری از انتقال باکتری‌ها و ویروس‌ها از یک سطح به سطح دیگر.
• دستگاه‌های دیواری و فیلترهای هوا: برای حذف و کاهش ذرات ریز هوا که می‌توانند شامل باکتری‌ها، ویروس‌ها و مواد شیمیایی باشند.
• تجهیزات آزمایشگاهی: شامل اتاق‌های کلاس 100 و 1000 (که میزان ذرات ریز در آنها بسیار کم است) و دستگاه‌های آزمایشگاهی با قابلیت ایزولاسیون و تنظیم شرایط محیطی.

همه این موارد می‌توانند در کاهش و مدیریت ریسک بسیار موثر باشند.

آیا استاندارد ایزو 35001 در کاهش هزینه‌های بهداشتی و ایمنی کاربرد دارد؟

اجرای استاندارد ایزو 35001 می‌تواند باعث کاهش هزینه‌های بهداشتی و ایمنی در محیط کار شود. برای مثال، این استاندارد باعث بهبود بهداشت و ایمنی کارکنان، کاهش تعداد حوادث و صدمات، کاهش تعداد روزهای غیبت کارکنان به دلیل بیماری و افزایش بهره‌وری می‌شود. همچنین، با اجرای این استاندارد، می‌توان بهبود فرآیندهای مدیریت ریسک‌های بهداشتی و ایمنی در محیط کار را تضمین کرد که می‌تواند باعث کاهش هزینه‌های مربوط به حوادث، بیماری‌ها و صدمات شود. به همین دلیل، استاندارد ایزو 35001 به عنوان یکی از روش‌های موثر در بهبود بهداشت و ایمنی کارکنان و کاهش هزینه‌های مربوط به آنها، پذیرفته شده است.

بعد از همه‌گیری کرونا اخذ استانداردی همچون ایزو 35001 تا چه حد می‌تواند مهم باشد؟

پاندمی کووید-۱۹ باعث شد که بهداشت و ایمنی به عنوان یکی از موضوعات اصلی در سطح جهانی مورد توجه قرار گیرد. اجرای استاندارد ایزو 35001 می‌تواند در جلوگیری از شیوع بیماری کووید-۱۹ و همچنین مدیریت ریسک‌های بهداشتی و ایمنی برای پیشگیری از بیماری‌های دیگر، بسیار مهم باشد. با اجرای این استاندارد، می‌توان بهبود محیط کار و بهداشت و ایمنی کارکنان در برابر بیماری‌های عفونی را تضمین کرد و از شیوع بیماری‌ها در محیط کار جلوگیری کرد.

همچنین، اجرای استاندارد ایزو 35001 می‌تواند به مدیریت بهتر ریسک‌های بهداشتی و ایمنی در بیمارستان‌ها و مراکز درمانی کمک کند و باعث کاهش تعداد بیماران باشد که نیاز به درمان و مراقبت دارند. بنابراین، استاندارد ایزو 35001 پس از همه‌گیری کرونا همچنان بسیار مهم و حیاتی است و می‌تواند در پیشگیری از بیماری‌های عفونی و بهبود بهداشت و ایمنی در محیط کار موثر باشد. همین توضیح می‌تواند نشان دهد در صورتی که شما ایزو 35001 را دریافت کنید تا حد زیادی روی اعتماد بیماران، مراجعان و مشتریانتان تاثیر خواهید گذاشت.

ایزوهای مشابه با ایزو ۳۵۰۰۱ چه هستند؟

ایزوهای مشابه با استاندارد ایزو ۳۵۰۰۱ (ISO 35001) عبارت‌اند از:

تمامی این استانداردها هدف اصلی حفظ بهداشت و ایمنی شغلی کارکنان در سازمان‌ها را دنبال می‌کنند.

استانداردISO 45001 : این استاندارد برای پیاده‌سازی سیستم مدیریت بهداشت و ایمنی شغلی در سازمان‌ها طراحی شده است. این استاندارد بر اساس سه عامل ایمنی، بهداشت و بهره‌وری کارکنان شکل گرفته است و به عنوان جایگزین استاندارد OHSAS 18001 در سال ۲۰۱۸ منتشر شده است.

استاندارد OHSAS 18001: این استاندارد نیز به همراه ISO 45001 برای پیاده‌سازی سیستم مدیریت بهداشت و ایمنی شغلی در سازمان‌ها طراحی شده است. این استاندارد در سال ۲۰۱۸ توسط استاندارد ISO 45001 جایگزین شد.

استاندارد ANSI Z10: این استاندارد برای پیاده‌سازی سیستم مدیریت بهداشت و ایمنی شغلی در سازمان‌ها طراحی شده است. این استاندارد هم بر اساس سه عامل ایمنی، بهداشت و بهره‌وری کارکنان شکل گرفته است و بر اساس استاندارد OHSAS 18001 و ISO 45001 توسعه یافته است.

استاندارد BS OHSAS 18002: این استاندارد به عنوان راهنمایی برای پیاده‌سازی سیستم مدیریت بهداشت و ایمنی شغلی بر اساس استاندارد OHSAS 18001 طراحی شده است.

استاندارد ILO-OSH 2001: این استاندارد توسط سازمان بین‌المللی کار (ILO) به عنوان یک راهنمای کاربردی برای پیاده‌سازی سیستم مدیریت بهداشت و ایمنی شغلی در سطح کشورها طراحی شده است. این استاندارد هم بر اساس سه عامل ایمنی، بهداشت و بهره‌وری کارکنان شکل گرفته است.

مزایای ایزو ۳۵۰۰۱ چیست؟

استفاده از استاندارد ایزو 35001 دارای مزایای زیر است:

• زیاد کردن ایمنی در محیط کار: پیاده‌سازی و استفاده از این استاندارد، به کاهش خطرات و افزایش ایمنی در محیط کار کمک می‌کند.
• بهبود بهره‌وری: استفاده از این استاندارد بهبود بهره‌وری در محیط کار را ایجاد می‌کند، زیرا کارکنان با اطمینان بیشتری به کار خود می‌پردازند.
• کاهش هزینه‌ها: پیاده‌سازی سیستم مدیریت ایمنی و بهداشت حرفه‌ای بر اساس ایزو 35001، به کاهش هزینه‌های مرتبط با تصادفات کاری، مراقبت‌های پزشکی و بیمه می‌تواند منجر شود.
• ارتقای شهرت سازمان: تاییدیه استفاده از ایزو 35001، می‌تواند باعث ارتقای شهرت و قابلیت اعتماد سازمان در بازار شود.
• توسعه فرهنگ سازمانی: استفاده از این استاندارد، می‌تواند به توسعه فرهنگ سازمانی سالم در خصوص بهداشت و ایمنی کمک کند.

شما چه مزایای دیگری را می‌شناسید؟

حرف آخر؛ ایزو 35001 را از کجا تهیه کنیم؟

ایزو 35001، استانداردی بین‌المللی در زمینه مدیریت بهداشت و ایمنی کارکنان در محیط کار است که با تمرکز بر روی ایمنی شغلی، بهداشت حرفه‌ای و کنترل ریسک‌های بهداشتی، برای سازمان‌ها طراحی شده است. پیاده‌سازی سیستم مدیریت بهداشت و ایمنی حرفه‌ای بر اساس این استاندارد، به کاهش خطرات، افزایش بهره‌وری و کاهش هزینه‌ها در محیط کار کمک می‌کند.

در نهایت این‌که اگر به دنبال پیاده‌سازی سیستم مدیریت بهداشت و ایمنی حرفه‌ای بر اساس استاندارد ایزو 35001 هستید، یکی از بهترین راهکارها این است که به شرکت معتبر کیو سی بی مراجعه کنید. شرکت Q.C.B ITALIA، یکی از شرکت‌های ارائه‌دهنده گواهینامه‌های بین‌المللی از ایتالیاست و همین امر می‌تواند اعتبار اخذ ایزو 35001 را برای مشتریان شما تثبیت کند.

سوالات متداول:

ایزو 35001 چیست؟

ایزو 35001 یک استاندارد بین‌المللی در زمینه مدیریت بهداشت در محیط کار است که با تمرکز بر روی ایمنی شغلی، بهداشت حرفه‌ای و کنترل ریسک‌های بهداشتی، برای سازمان‌ها طراحی شده است.

چه مزایایی در پیاده‌سازی ایزو 35001 وجود دارد؟

مزایای پیاده‌سازی ایزو 35001 عبارت‌اند از: زیاد کردن ایمنی در محیط کار، بهبود بهره‌وری، کاهش هزینه‌ها، ارتقای شهرت سازمان و توسعه فرهنگ سازمانی.

چگونه می‌توان سیستم مدیریت بهداشت و ایمنی حرفه‌ای بر اساس ایزو 35001 را پیاده‌سازی کرد؟

با گذراندن مراحلی مانند تعیین اهداف، بررسی خطرات و ریسک‌های بهداشتی، تعیین مسئولیت‌ها، تعیین کنترل‌های بهداشت و ایمنی، آموزش کارکنان، و بررسی دوره‌ای سیستم مدیریت پیاده‌سازی ایزو عملی است.