مدیریت سازگاری با تغییرات اقلیمی در سطح شهرها و جوامع: مروری بر ایزو 14092
تغییرات اقلیمی یکی از چالش‌های بزرگ جهانی است و تأثیرات گسترده‌ای بر محیط‌زیست، اقتصاد و جوامع دارد. برای مقابله با این چالش، بسیاری از کشورها و سازمان‌ها برنامه‌های سازگاری با تغییرات اقلیمی را طراحی و اجرا کرده‌اند. اما این برنامه‌ها برای شهرها و جوامع، به عنوان مراکز حیاتی و اقتصادی، اهمیت بیشتری دارند.
ایزو14092 ، یک راهنمای عملی برای دولت‌های محلی است که برای کمک به طراحی و اجرای برنامه‌های سازگاری با تغییرات اقلیمی در سطح شهرها و جوامع طراحی شده است. این استاندارد شامل روش‌ها و ابزارهایی است که برای تحلیل تأثیرات تغییرات اقلیمی، ارزیابی آسیب‌پذیری، تعیین اولویت‌ها، طراحی و اجرای برنامه‌های سازگاری با تغییرات اقلیمی و ارزیابی آن‌ها استفاده می‌شود. در ادامه، به مرور استاندارد 14092 و کاربردهای آن در مدیریت سازگاری با تغییرات اقلیمی در سطح شهرها و جوامع پرداخته خواهد شد.
تاریخچه استاندارد ایزو 14092
استاندارد 14092 در سال 2020 منتشر شد و یکی از جدیدترین استانداردهای سازمان بین‌المللی استانداردسازی (ISO) در حوزه مدیریت تغییرات اقلیمی است. در حال حاضر، تغییرات اقلیمی به عنوان یکی از چالش‌های اصلی جهانی شناخته شده‌اند و بسیاری از سازمان‌ها، به ویژه دولت‌های محلی و جوامع، با این چالش روبرو هستند. به همین دلیل، ایزو 14092 برای کمک به سازمان‌ها در سازگارسازی با تغییرات اقلیمی و کاهش آسیب‌های ناشی از آن توسعه داده شده است.
استاندارد 14092 از یک سری مشاورات و بررسی‌های فنی توسط گروه کاری ISO/TC 207/SC 7 (مدیریت تغییرات اقلیمی و محیط‌زیست) توسعه یافته است. این گروه کاری شامل نمایندگانی از کشورهای مختلف، شرکت‌ها، سازمان‌های غیرانتفاعی و سایر سازمان‌های مرتبط با مدیریت تغییرات اقلیمی است.
تعریف استاندارد ایزو 14092
ایزو 14092 یک استاندارد فنی-راهنمایی است که به سازمان‌ها کمک می‌کند تا اقداماتی در برابر تغییرات اقلیمی انجام دهند و برای سازگارسازی با این تغییرات برنامه‌ریزی کنند.
عنوان کامل استاندارد ISO/TS 14092 عبارت است از:
«Adaptation to climate change — Requirements and guidelines for adaptation planning for local governments and communities» یا «سازگارسازی با تغییرات اقلیمی – الزامات و راهنمایی برای برنامه‌ریزی سازگارسازی برای دولت‌های محلی و جوامع».
ایزو 14092 شامل الزامات و راهنمایی‌هایی است که به دولت‌های محلی و جوامع کمک می‌کند تا راهبردهایی را برای سازگارسازی با تغییرات اقلیمی ایجاد کنند، این راهبردها شامل تحلیل ریسک، برنامه‌ریزی عملیاتی، اجرای برنامه‌های اقدام، پایش و ارزیابی اقدامات سازگارسازی و ارائه گزارش‌هایی درباره آن‌ها می‌شود. به کمک این استاندارد، دولت‌های محلی و جوامع می‌توانند بهبود کیفیت زندگی شهروندان خود را در برابر تغییرات اقلیمی تضمین کنند و برای محافظت از محیط‌زیست و منابع طبیعی بهتر عمل کنند.
سند استاندارد ایزو 14092 شامل چه بخش‌ها و موضوعاتی است؟
استاندارد ISO/TS 14092 شامل 8 بخش است که عبارتند از:
- مقدمه: در این بخش، معرفی و توضیح اهمیت و نیاز به برنامه‌ریزی سازگاری با تغییرات اقلیمی برای دولت‌های محلی و جوامع محلی آورده شده است. این بخش با توجه به تأثیرات تغییرات اقلیمی مانند افزایش دما، کاهش توزیع باران، افزایش سطح آب دریا و سایر تغییرات، ضرورت برنامه‌ریزی سازگاری را برای دولت‌های محلی و جوامع محلی تأکید می‌کند.
- مراجعه‌ها: در این بخش، مراجع و منابع مورداستفاده برای تهیه این استاندارد لیست شده است.
- واژگان و تعاریف: در این بخش، واژگان و تعاریف مورداستفاده در استاندارد برای بیان مفاهیم و مطالب مرتبط با برنامه‌ریزی سازگاری با تغییرات اقلیمی برای دولت‌های محلی و جوامع محلی آمده است.
- فرایند برنامه‌ریزی سازگاری با تغییرات اقلیمی برای دولت‌های محلی و جوامع محلی: در این بخش، فرایند برنامه‌ریزی سازگاری با تغییرات اقلیمی برای دولت‌های محلی و جوامع محلی به‌طور کامل شرح داده شده است. این بخش با تأکید بر تجربیات بین‌المللی، به دولت‌های محلی و جوامع محلی کمک می‌کند تا بتوانند به درستی برنامه‌ریزی سازگاری خود را آغاز و موفقیت آن را تضمین کنند.
- الزامات برنامه‌ریزی سازگاری با تغییرات اقلیمی برای دولت‌های محلی و جوامع محلی: در این بخش، الزامات لازم برای برنامه‌ریزی سازگاری با تغییرات اقلیمی برای دولت‌های محلی و جوامع محلی شرح داده شده است. این الزامات شامل مسئولیت‌های قانونی، تعهدات، هدف‌ها، فرآیندها و موارد دیگر است که باید در برنامه‌ریزی سازگاری با تغییرات اقلیمی رعایت شود.
- راهنمایی‌های برای برنامه‌ریزی سازگاری با تغییرات اقلیمی برای دولت‌های محلی و جوامع محلی: در این بخش، راهنمایی‌هایی برای برنامه‌ریزی سازگاری با تغییرات اقلیمی برای دولت‌های محلی و جوامع محلی آورده شده است.
- مدیریت برنامه‌ریزی سازگاری با تغییرات اقلیمی برای دولت‌های محلی و جوامع محلی: در این بخش، موضوعات مرتبط با مدیریت برنامه‌ریزی سازگاری با تغییرات اقلیمی در دولت‌های محلی و جوامع محلی شرح داده شده است. این بخش با توجه به تجربیات بین‌المللی، به دولت‌های محلی و جوامع محلی کمک می‌کند تا به درستی اجرای برنامه‌ریزی سازگاری خود را مدیریت کنند و موفقیت آن را تضمین کنند.
- پایان‌نامه: در این بخش، نکات پایانی و خلاصه‌ای از مطالب استاندارد 14092 ارائه شده است.
به طور کلی، بخش‌های گفته شده در استاندارد ISO/TS 14092، برای دولت‌های محلی و جوامع محلی بسیار مهم هستند
با توجه به تأثیرات تغییرات اقلیمی، فهم بخش‌های مختلف استاندارد ISO/TS 14092 برای برنامه‌ریزی سازگاری با تغییرات اقلیمی ضروری است.
ایزو 14092 چه الزاماتی دارد؟
ایزو 14092 شامل الزامات زیر است:
- تعیین سیاست‌های مدیریتی: دولت‌های محلی و جامعه باید سیاست‌های مدیریتی مرتبط با تغییرات اقلیمی خود را تعیین کنند.
- ارزیابی تأثیرات تغییرات اقلیمی: همگان باید تأثیرات تغییرات اقلیمی را بر فعالیت‌های خود ارزیابی کرده و راهکارهای مرتبط با سازگاری با آن‌ها را شناسایی کنند.
- تعیین هدف‌های سازگاری: همه گروه‌های جامعه باید هدف‌های سازگاری با تغییرات اقلیمی را تعیین کرده و برنامه‌های عملیاتی برای دستیابی به آن‌ها را تدوین کنند.
- اجرای برنامه‌های عملیاتی: دست‌اندرکاران باید برنامه‌های عملیاتی خود را برای سازگاری با تغییرات اقلیمی اجرا کنند و این برنامه‌ها را به‌روزرسانی کنند.
- مشارکت با جامعه: دولت‌های محلی و جامعه باید با اعضای جامعه همکاری کرده و آن‌ها را در فرآیند سازگاری با تغییرات اقلیمی شریک کنند.
- مدیریت ریسک: همه دست‌اندرکاران باید ریسک‌های مرتبط با تغییرات اقلیمی را شناسایی کرده و راهکارهای مدیریت ریسک را برای حفظ پایداری و راهبردی بودن فعالیت‌های خود تدوین کنند.
- ارزیابی و بهبود: دولت‌های محلی و جامعه باید عملکرد خود را در حوزه سازگاری با تغییرات اقلیمی ارزیابی کرده و برای بهبود آن به عملکرد خود پی ببرند.
با رعایت این الزامات، دولت‌های محلی و جامعه می‌توانند در برابر تغییرات اقلیمی مقاومت کنند و فعالیت‌های خود را به سمت پایداری و سازگاری با تغییرات اقلیمی هدایت کنند.
مفاهیم اصلی استاندارد ایزو 14092 چه هستند؟
مفاهیم اصلی استاندارد 14092 عبارتند از:
- سازگاری با تغییرات اقلیمی: این مفهوم به معنی توانایی سازمان‌ها و جوامع برای سازگاری با تغییرات اقلیمی و کاهش آسیب‌پذیری در برابر آن‌ها است.
- برنامه‌ریزی سازگاری: این مفهوم به معنی تدوین برنامه‌های عملیاتی جهت سازگاری با تغییرات اقلیمی است.
- مدیریت ریسک: این مفهوم به معنی شناسایی و مدیریت ریسک‌های مرتبط با تغییرات اقلیمی است.
- مشارکت جامعه: این مفهوم به معنی همکاری با اعضای جامعه در فرآیند سازگاری با تغییرات اقلیمی است.
- ارزیابی تأثیرات: این مفهوم به معنی ارزیابی تأثیرات تغییرات اقلیمی بر فعالیت‌های سازمان‌ها و جوامع است.
- سیاست‌های مدیریتی: این مفهوم به معنی تعیین سیاست‌های مدیریتی مرتبط با تغییرات اقلیمی است.
- ارزیابی و بهبود: این مفهوم به معنی ارزیابی عملکرد و بهبود فرآیند سازگاری با تغییرات اقلیمی است.
این مفاهیم اصلی استاندارد ISO/TS 14092 به منظور تسهیل فرآیند سازگاری با تغییرات اقلیمی در سازمان‌ها و جوامع محلی تدوین شده‌اند.
شیوه اجرای استاندارد ایزو 14092 چیست؟
ایزو 14092 به عنوان یک راهنمای عملی برای برنامه‌ریزی سازگاری با تغییرات اقلیمی در دولت‌های محلی و جوامع تدوین شده است. برای اجرای این استاندارد، می‌توان به شیوه‌های زیر عمل کرد:
- شناسایی و ارزیابی تأثیرات تغییرات اقلیمی بر فعالیت‌های سازمان: در این مرحله، باید تأثیرات تغییرات اقلیمی بر فعالیت‌های سازمان شناسایی و ارزیابی شوند.
- تعیین اهداف و برنامه سازگاری: در این مرحله، باید هدف‌های سازگاری با تغییرات اقلیمی تعیین شوند و برای دستیابی به آن‌ها، برنامه مورد نیاز به طور دقیق‌تر تعیین شوند.
- برنامه‌ریزی سازگاری: در این مرحله، باید برنامه‌های عملیاتی جهت سازگاری با تغییرات اقلیمی تدوین شوند که شامل فعالیت‌هایی مانند تحقیق و توسعه، مشاوره و آموزش، تغییر سیاست‌ها و روش‌های مدیریتی و اجرای پروژه‌های سازگاری است.
- اجرای برنامه‌های عملیاتی: در این مرحله، باید برنامه‌های عملیاتی خود را برای سازگاری با تغییرات اقلیمی اجرا کنید. برای اجرای این برنامه‌ها، باید منابع مالی، انسانی و فنی لازم فراهم شود.
- مانیتورینگ و ارزیابی: در این مرحله، باید عملکرد و پیشرفت سازمان در سازگاری با تغییرات اقلیمی مانیتور شود. ارزیابی عملکرد و بهبود فرآیند سازگاری با تغییرات اقلیمی هم باید در این مرحله انجام شود.
- مشارکت جامعه: در این مرحله، باید با اعضای جامعه همکاری کنید تا برای سازگاری با تغییرات اقلیمی اقداماتی انجام دهید. این همکاری می‌تواند شامل برگزاری نشست‌ها، کارگاه‌ها و جلسات عمومی باشد.
با اجرای این مراحل، سازمان‌ها و جوامع محلی می‌توانند به سازگاری با تغییرات اقلیمی دست یابند و به حفظ امنیت اقتصادی، اجتماعی و محیطی خود بپردازند.
مزایای استاندارد 14092 چیست؟
مهم‌ترین مزایای ایزو 14092 عبارتند از:
- ارائه یک چارچوب مشترک: این استاندارد یک چارچوب مشترک برای برنامه‌ریزی سازگاری با تغییرات اقلیمی در دولت‌های محلی و جوامع ارائه می‌دهد. این چارچوب مشترک، به سازمان‌ها و جوامع محلی کمک می‌کند تا با توجه به شرایط خود، برنامه‌های سازگاری مناسبی را تدوین کنند.
- بهبود قابلیت اجرایی برنامه‌های سازگاری: استفاده از این استاندارد باعث بهبود قابلیت اجرایی برنامه‌های سازگاری در دولت‌های محلی و جوامع می‌شود. این استاندارد به سازمان‌ها کمک می‌کند تا با توجه به محدودیت‌های موجود در منابع و زمان، برنامه‌های سازگاری مناسبی را تدوین کنند.
- حفظ منابع: شناسایی و مدیریت ریسک‌های مرتبط با تغییرات اقلیمی، به سازمان‌ها کمک می‌کند تا منابع خود را حفظ کنند و از احتمال خسارت به اموال و محیط‌زیست جلوگیری کنند.
- افزایش هماهنگی و همکاری: استفاده از این استاندارد، هماهنگی و همکاری بین سازمان‌های مختلف و جوامع را افزایش می‌دهد. این هماهنگی و همکاری می‌تواند به اشتراک‌گذاری دانش و تجربیات، بهبود هماهنگی در برنامه‌ریزی و اجرا و همچنین به حداقل رساندن تداخل در برنامه‌های سازگاری کمک کند.
- حفظ سلامت و رفاه جامعه: برنامه‌ریزی سازگاری با تغییرات اقلیمی، به سازمان‌ها و جوامع کمک می‌کند تا از حفظ سلامت و رفاه جامعه بهره ببرند. برنامه‌های سازگاری می‌توانند به حفظ سلامتی افراد و کاهش خطرات جامعه کمک کنند.
به طور کلی، استفاده از ایزو 14092به سازمان‌ها و جوامع کمک می‌کند تا برنامه‌های سازگاری مناسبی را تدوین کرده و از حفظ منابع، بهبود قابلیت اجرایی برنامه‌ها، هماهنگی و همکاری، حفظ سلامت و رفاه جامعه بهره‌مند شوند.
مثال‌هایی از نحوه استفاده دولت‌های محلی از ایزو 14092
اگرچه ایزو 14092 یک استاندارد نسبتاً جدید است، اما چندیم شهر در جهان هستند که الزامات آن را برای هدایت تلاش‌های برنامه‌ریزی سازگاری خود، پیاده کرده‌اند. در ادامه با این شهرها آشنا خواهید شد:
- شهرداری ملبورن، استرالیا: شهرداری ملبورن از استاندارد ISO/TS 14092 استفاده کرد تا از آن به عنوان یک راهنمای عملی برای توسعه استراتژی سازگاری با تغییرات اقلیمی خود بهره ببرد. با کمک ایزو 14092، استراتژی شهر ملبورن برای سازگاری با تأثیرات تغییرات اقلیمی، مانند گرمای شدید، سیلاب و افزایش سطح آب دریا مشخص شده است. این استراتژی با مشارکت جامعه و سایر نهادها تدوین شده و شامل اقداماتی است که توسط شهر و همچنین شهروندان قابل اجرا هستند.
- · شهر ونکوور، کانادا: شهر ونکوور از ایزو 14092 به عنوان ابزار مرجع در توسعه استراتژی سازگاری با تغییرات اقلیمی خود استفاده کرد. این استراتژی به شناسایی خطرات و آسیب‌پذیری‌های اصلی شهر پرداخته و مجموعه‌ای از اقدامات برای مقابله با این خطرات، از جمله افزایش انعطاف‌پذیری زیرساخت، بهبود مدیریت بحران و افزایش مشارکت جامعه را مشخص می‌کند.
- · شهرداری انکوریج، آلاسکا، ایالات متحده آمریکا: شهرداری انکوریج از استاندارد 14092 برای هدایت توسعه برنامه عملیاتی اقدامات سازگاری با تغییرات اقلیمی خود استفاده کرد. این اقدامات بر سازگاری با تغییرات اقلیمی متمرکز هستند. این برنامه مجموعه‌ای از اقدامات را برای مقابله با تأثیرات تغییرات اقلیمی، از جمله بهبود پاسخ و مدیریت بحران، افزایش آگاهی و آموزش عمومی و افزایش انعطاف‌پذیری زیرساخت، مشخص می‌کند.
این تنها چند مثال از دولت‌های محلی‌ای است که از ایزو 14092 برای هدایت تلاش‌های برنامه‌ریزی سازگاری خود استفاده کرده‌اند.
با رعایت استاندارد 14092، دولت‌های محلی می‌توانند یک برنامه‌ریزی جامع و مؤثر برای مقابله با تأثیرات تغییرات اقلیمی توسعه بدهند و از جامعه خود محافظت کنند.
اهمیت ایزو 14092 برای کاهش اثرات تغییرات اقلیمی در کشورهای در حال توسعه
ایزو 14092 به صورت جامع و کامل به موضوعاتی مانند تغییرات اقلیمی، تأثیرات آن بر محیط‌زیست و جوامع، مدیریت ریسک، ارزیابی آسیب‌پذیری، طراحی برنامه‌های سازگاری و اجرای آن‌ها، پایش و ارزیابی عملکرد برنامه‌های سازگاری با تغییرات اقلیمی پرداخته است.
ایزو 14092 برای کشورهای در حال توسعه برای همه کشورها، بدون توجه به سطح توسعه آن‌ها، طراحی شده است. با این حال با توجه به این که کشورهای در حال توسعه ممکن است بیشترین آسیب را از تغییرات اقلیمی ببینند، استفاده از این استاندارد برای آن‌ها خیلی سودمند خواهد بود.
ایزو 14092 به کشورهای در حال توسعه کمک می‌کند تا در برنامه‌ریزی سازگاری با تغییرات اقلیمی خود، با محدودیت‌های مالی و فنی خودشان، از تجربیات بین‌المللی بهره‌مند شوند و راهکارهای مؤثری را برای مقابله با تغییرات اقلیمی به کار بگیرند. همچنین، این استاندارد به کشورهای در حال توسعه کمک می‌کند تا از طریق توسعه برنامه‌های سازگاری، رشد پایدار را در بلندمدت حفظ کنند و به حفاظت از جوامع و محیط‌زیست خود در برابر تغییرات اقلیمی کمک کنند.
استانداردهای مشابه با ایزو 14092 چه هستند؟
استانداردهای مشابه با استاندارد 14092 عبارتند از:
- استاندارد ISO 14090: 2019، «مدیریت سازگاری با تغییرات اقلیمی – راهنمای کاربردی برای سازمان‌ها»
- استاندارد PAS 233: 2015، «سازگاری با تغییرات اقلیمی – راهنمایی برای تهیه برنامه‌های سازگاری با تغییرات اقلیمی»
- استاندارد ISO 22300: 2018، «مدیریت ریسک – راهنمایی برای مدیران عملیاتی»
- · استاندارد ISO 31000: 2018، «مدیریت ریسک – راهنمایی برای مدیریت ریسک‌های سازمانی»
این استانداردها همچنین به سازمان‌ها و دولت‌ها در برنامه‌ریزی و مدیریت ریسک‌های مرتبط با تغییرات اقلیمی کمک می‌کنند و می‌توانند به عنوان ابزارهایی برای هدایت تلاش‌های برنامه‌ریزی سازگاری با تغییرات اقلیمی مورداستفاده قرار گیرند. با این حال، تفاوت‌هایی بین این استانداردها و استاندارد ایزو 14092 وجود دارد، برای مثال، استاندارد 14092 به طور خاص برای هدایت برنامه‌ریزی سازگاری با تغییرات اقلیمی طراحی شده است، در حالی که استاندارد ایزو 31000 به طور کلی برای مدیریت ریسک‌های سازمانی طراحی شده است.
حرف آخر
استفاده از ایزو 14092 برای برنامه‌ریزی سازگاری با تغییرات اقلیمی در سطح شهرها و جوامع، به شهرها و جوامع کمک می‌کند تا با چالش‌های تغییرات اقلیمی مواجه شوند و در برابر آن‌ها مقاومت کنند. این استاندارد برای کاربردهای محلی و جامعه‌محور طراحی شده است و به شهرها و جوامع در فرایند برنامه‌ریزی، اجرا و ارزیابی برنامه‌های سازگاری با تغییرات اقلیمی کمک می‌کند.
استفاده از استاندارد 14092 به شهرها و جوامع کمک می‌کند تا راهکارهایی را برای کاهش آسیب‌های اقتصادی، اجتماعی و زیست‌محیطی ناشی از تغییرات اقلیمی پیدا کنند. همچنین، این استاندارد به شهرها و جوامع کمک می‌کند تا با استفاده از تحلیل تأثیرات تغییرات اقلیمی و ارزیابی آسیب‌پذیری، اولویت‌های خود را مشخص کرده و برنامه‌های سازگاری مؤثری را طراحی و اجرا کنند.
با استفاده از استاندارد ISO/TS 14092، شهرها و جوامع می‌توانند بهبود پایداری و مقاومت خود در برابر تغییرات اقلیمی را تضمین کنند و از طریق این برنامه‌ها به حفاظت و بهبود محیط‌زیست، حفاظت از جوامع و افزایش کیفیت زندگی ساکنین خود کمک کنند.
سؤالات متداول
استاندارد ایزو 14092 چیست؟
ایزو 14092، یک راهنمای عملی برای دولت‌های محلی و جوامع، مربوط به مدیریت سازگاری با تغییرات اقلیمی است. این استاندارد شامل الزاماتی برای طراحی برنامه‌های سازگاری با تغییرات اقلیمی است.
مزایای ایزو 14092 برای شهرها و جوامع چیست؟
مقابله با چالش‌های تغییرات اقلیمی، کاهش آسیب‌های اقتصادی، اجتماعی و زیست‌محیطی ناشی از تغییرات اقلیمی، بهبود پایداری و کمک به حفاظت از محیط‌زیست مهم‌ترین مزایای آن هستند.
آیا استاندارد 14092 برای همه کشورها قابل استفاده است؟
بله، استاندارد ISO/TS 14092 برای همه کشورها، به خصوص کشورهای در حال توسعه که بیشتر در معرض تأثیرات تغییرات اقلیمی هستند، قابل استفاده است.
