ارزیابی چرخه حیات LCA ابزاری برای تجزیه‌وتحلیل اثرات زیست‌محیطی محصولات در همه مراحل چرخه حیات آنها است. این مراحل شامل استخراج منابع تا تولید مواد،تولید قطعا تولید نهایی محصول، استفاده ازمحصول تا مدیریت پس از دفع آن شامل بازیافت، استفاده مجدد و دفع نهایی است. آغاز ارزیابی محیط زیستی محصولات به اواخر دهه 1960 و اوایل دهه 1970 میلادی بر می گردد . متد ارزیابی چرخه حیات با به کارگیری نگاه چرخه حیات به یک سیستم تولید در ایالات متحده انجام گرفت ، این بررسی بر روی اثرات محیط زیستی انواع مختلف ظروف نوشابه انجام گرفت . در اوایل دهه 1980 توجه مردم اروپا به استفاده گسترده از منابع ، جهت بسته بندی محصولات جلب شد . بنابراین LCA به عنوان یکی از استانداردهای محیط زیست ، از طریق مطالعات روی مصرف منابع و مواد منتشره به محیط زیست ، برای سیستم های ظروف مختلف نوشیدنی ( از قبیل آب جو و شیر ) در کشورهای اروپایی تغییرات اساسی آغار کرد.
ارزیابی چرخه حیات عبارت است از گردآوری و ارزیابی ورودی‌ها، خروجی‌ها و اثرات بالقوه محیط‌زیستی یک سیستم یا محصولدر طول چرخه حیات آن. ارزیابی چرخه حیات LCA تحت عنوان آنالیز چرخه حیاتی, تعادل اکولوژیکی وهمچنین آنالیز گهواره تا گور خوانده می‌شود.
مراحل ارزیابی چرخه حیات چیست؟
ارزیابی چرخه حیات ، یک کار بزرگ و پیچیده است که متغیرهای بسیار زیادی در آن با عنوان توافق کلی در مورد ساختار رسمی (Life Cycle Assessment) وجود دارد.چهارچوب LCA از چهارمرحله تشکیل است: تعریف هدف و دامنه، تجزیه و تحلیل سیاهه (LCI)، مرحله ارزیابی پیامد (LCIA)، مرحله تفسیر
فواید LCA
فرآیند ارزیابی چرخه حیات LCA می‌تواند در انتخاب محصول یا فرآیند با کمترین اثرات زیست محیطی به تصمیم‌گیرندگان کمک کند. این اطلاعات همراه با سایر متغیرها نظیر هزینه و عملکرد برای انتخاب محصول یا فرآیند قابل استفاده است. ارزیابی چرخه حیات LCA، انتقال اثرات زیست‌محیطی را از یک محیط به محیط دیگر و از یک مرحله چرخه حیات به مرحله دیگر مشخص می‌کند. ارزیابی چرخه حیات LCAاز انتقال مشکلات زیست‌محیطی از مرحله‌ای به مرحله دیگر جلوگیریمی‌کند.قابلیت پیگیری انتقال اثرات زیست‌محیطی در ارزیابی چرخه حیات LCA می‌تواند در شناخت ویژگی‌های زیست محیطی گزینه‌های محصول یا فرآیند به تصمیم‌گیرندگان و مدیران کمک کند.
کاربردهای ارزیابی چرخه حیات
کاربردهای اصلی ارزیابی چرخه حیات LCA شامل موارد زیر است:
- تجزیه و تحلیل منشأ مشکلات مرتبط با یک محصول خاص
- مقایسه پیشرفت متغیرهای یک محصول
- طراحی محصولات جدید
- انتخاب بین چند محصول قابل مقایسه
البته این ارزیابی کاربردهای مشابهی در سطح استراتژیک، در ارتباط با استراتژی‌های تجاری و سیاسی دولت‌ها نیز دارد.
نگرش چرخه حیات LCP
اصطلاح (چرخه عمر) برای اکثر موارد اصطلاح جدیدی نیست، اما استفاده از اصطلاح (نگرش چرخه حیات) که به اختصار LCP (Life Cycle Perspective) نامیده می‌شود، یکی از تغییرات بزرگ در جدیدترین تجدید نظرارزیابی چرخه حیات است که در در استاندارد ISO 14001:2015 ارائه شده است. سازمان‌هایی که در حال تغییر به تجدید نظر جدید هستند، باید در هنگام برنامه‌ریزی انتقال به ورژن ۲۰۱۵ با دقت در مورد چگونگی استفاده از نگرش چرخه حیات فکر کنند.
فواید ایجاد نگرش چرخه حیات
نکته حائز اهمیت ایناست که دراستاندارد سیستم مدیریت زیست محیطی، درخواستی از سازمان مطالعه ارزیابی چرخه حیات LCA صورت نگرفته است، بلکه فقط سازمان را به ایجاد نگرش چرخه حیات در شناسایی جنبه‌های زیست‌محیطی و کنترل آنها دعوت کرده است.
این بدین معناست که سازمان در شناسایی جنبه‌های زیست‌محیطی و کنترل آن، باید جنبه‌های خرید مواد اولیه، انرژی، آب، فرایند تولید و دفع نهایی پساب و پسماند را درنظر گرفته و شماتیکی از کلیه ورودی‌ها و خروجی‌های سازمان ترسیم کند، در نهایت سوابق نگرش چرخه حیات را با نحوه کنترل و یا تاثیر سازمان بر آن، ایجاد و نگهداری کند.
رویکرد ارزیابی چرخه حیات LCA، نقش به‌سزایی در تصمیم‌گیری‌های سازمان دارد و کمک می‌کند به طور مداوم عملکرد زیست‌محیطی خود را بهبود ببخشد. همچنین این شیوه، سازمان را قادر خواهد ساخت تا در مقابل علاقه رو‌به‌رشد ذینفعان در حوزه عملکرد زیست‌محیطی آنها پاسخ‌گو باشد. این نگرش، سوابق معتبری در حوزه حمایت از ارتباطات خاص زیست‌محیطی فراهم می‌سازد.
با ایجاد نگرش چرخه حیات،ترسیم ورودی‌های مواد و انرژی و همچنین خروجی آلاینده‌ها، پساب و پسماند و محصولات اصلی و فرعی سازمان، نقاط قابل تمرکز سازمان آشکار شده و ورودی‌هایا اقدامات کنترلی و اهداف و برنامه‌های سازمانی مشخص می‌شود.
شرح خدمات ارزیابی چرخه حیات
سیاهه‌برداری از ورودی‌های سازمان و بررسی چرخه تامین آنها طی مصاحبه یا جلساتی با کمیته خرید و تدارکات سازمان، بررسی چرخه حیات محصول در خروجی‌های سازمان طی مصاحبه یا جلساتی با تیم بازرگانی سازمان، بررسی پیمان‌هایی مثل: پیمان‌های خرید، پیمان‌های فروش و پیمان حمل‌و‌نقل کالا و ممیزی ملاحظات زیست‌محیطی مطابق الزام نگرش چرخه حیات در آنها، بررسی ورودی‌های انرژی سازمان طی مصاحبه یا جلساتی با تیم انرژی، سیاهه‌برداری از پسماندهای تولیدی سازمان و بررسی مقصد نهایی آنها مطابق الزام نگرش چرخه حیات، بررسی سایر ورودی‌ها و خروجی‌های محیط زیستی سازمان طی جلساتی با تیم محیط‌زیست، ترسیم دیاگرام نگرش چرخه حیات سازمان، بررسی و تدوین سند کنترل‌های نگرش چرخه حیات سازمان، مروری بر جنبه‌های زیست‌محیطی شناسایی شده موجود و ایجاد ارتباط با سند نگرش چرخه حیاتتدوین شده
