استانداردهای آموزشی

امروزه دانش به یک عامل کلیدی در مدیریت موفق شرکت‌های بزرگ در سراسر جهان تبدیل شده است و ارائه خدمات آموزشی بر اساس انواع استانداردهای آموزشی به‌طور فزاینده‌ای به عنوان یک کسب‌وکار خدمات‌گرا شناخته می‌شود. اهمیت اقتصادی روبه‌رشد یادگیری دانش در جامعه جهانی، فرصت‌های جدید اقتصادی از جمله فعالیت برای ارائه خدمات انتفاعی یادگیری بر اساس استانداردهای آموزشی را به‌وجود آورده است. در نتیجه تضمین کیفیت و تعیین انواع استانداردهای آموزشی یک مساله بسیار مهم در این وادی محسوب می‌شود. امروزه آموزشو استانداردهای گروه آموزشی نقش کلیدی در دستیابی سازمان به اهدافش دارند. بدون فرآیند آموزش مطمئن و کارآمد، به مرور زمان سازمان از قافله رقابت با سایر رقبا در خواهد ماند.

استاندارد 29990:2010

ایزو ۲۹۹۹۰ یکی از انواع استانداردهای آموزشی است که در سال ۲۰۱۰ زمینه آموزش تدوین شده است. ویژگی‌های اصلی‌ استاندارد 29990 آن را از سایر استاندارد های گروه آموزشی متمایز می‌کند. ISO 29990یک مدل کیفیت بین‌المللی برای توسعه، برنامه‌ریزی، اجرا و ارزیابی برنامه‌های آموزشی بر اساس انواع استانداردهای آموزشی ارائه می‌دهد. تمرکز اصلی این استاندارد به جای آموزش (Training)، روی مبحث یادگیری (learning) است.

ISO29990یک استاندارد سیستم مدیریت کیفیت برای تامین‌کنندگان و ارائه‌دهندگان خدمات آموزشی و تحصیلاتی است که موظف به رعایت انواع استانداردهای آموزشی هستند. ISO29990به عنوان یکی از استانداردهای گروه آموزشی یک مدل واحد و یکپارچه برای کیفیت و حالت حرفه‌ای انجام عملیات فراهم کردهودر نقش یک نقطه مرجع مشترک در راستای مفهوم‌پردازی، توسعه و ارائه برنامه مشخص برایتامین‌کنندگان خدمات یادگیری و مشتریان آن درنظرگرفته شده است.

برای برنامه‌های یکسان، معمولا تعدادی از تامین‌کنندگان خدمات یادگیری وجود داردکه پیشنهادات خود را ارائه می‌کنند اما شاید تمامی این پیشنهادات شایسته و کارا نباشند. با وجود گواهینامه ISO 29990 و استانداردهای آموزشی میزان شفافیت و امکان مقایسه برنامه‌های مختلف پیشنهادی توسط تامین‌کنندگان افزایش پیدا می‌کند. ISO29990 نه تنها برای سازمان‌هایی که به دنبال یک شریک معتبر می‌گردند مفید است، بلکه به تامین‌کنندگان خدمات یادگیری کمک می‌کند تا ازثبات خود در فراهم کردن خدمات باکیفیت و افزایش اثربخشی سازمانی اطمینان پیدا کند.

از سوی دیگر، امروزه سازمان‌های بسیاری در کسب‌وکار آموزش فعال هستند که بهتر است از انواع استانداردهای آموزشی پیروی کنند. محصول این سازمان‌ها، خدمات آموزشی است و این محصول مانند هر محصول دیگری برای کسب رضایت مشتریان نیازمند تولید در یک سیستم مدیریت کیفیت است.استاندارد ایزو 29990به ایجادیک سیستم مدیریت کیفیت خدمات آموزشی مطابق با استانداردهای آموزشیکمک می‌کند.

کاربرد ایزو 29990

ISO 29990 قابلیت استقراردر هر سازمان خصوصی یا دولتی (برای فرآیند آموزش داخلی) وهرسازمان فعال در ارائه خدمات آموزش غیر رسمی  را دارد. این استاندارد برخلاف ISO 10015 (فقط ویژه آموزش داخل سازمانی) و IWA2 (ویژه مراکز آموزشی) برای هر دو نوع آموزش سازمانی و مراکز آموزشی کاربرد دارد.

هدف ISO 29990

هدف ایزو 29990 به عنوان یکی از انواع استانداردهای آموزشی، ارائه یک الگوی عمومی برای عمل و عملکردهای حرفه‌ای کیفیت است. این استاندارد یک مرجع مشترک برای ارائه‌دهندگان خدمات آموزشیو مشتریان آن‌ها در زمینه طراحی، توسعه وارائه آموزش، تحصیلات و توسعه غیررسمی به‌شمار می‌رود.

مزایای ایزو 29990

استانداردهای آموزشی، مثل استاندارد ایزو 29990 دارای مزایای مختلفی هستند از جمله این مزایا می‌توان به ارتقاء کیفیت سیستم خدمات آموزشی ارائه‌شده، ایجاد شفافیت و ساختار شفاف برای خدمات یادگیری، استحکام جایگاه سازمان در بازار رقابتی مربوطه، تمرکز بر یادگیری به جای آموزش اشاره کرد.

شرح خدمات ISO 29990

خدمات ایزو 29990 به عنوان یکی از انواع استانداردهای آموزشی شامل مواردی از جمله تصمیم‌گیری در سطوح ارشد سازمان، انتخاب شرکت مشاوره معتبر و باتجربه، معرفی یکی از مدیران سازمان به عنوان نماینده مدیریت، انجام فرایند گپ آنالیز و مشخص شدن نقاط ضعف و عدم‌انطباق، انجام فرایند آموزش پرسنل در سطوح مختلف سازمان، طراحی مستندات مورد نیاز توسط مشاور، اجرای مستندات و ثبت سوابق، ممیزی داخلی، مرتفع‌سازی موارد نامنطبق می‌شود.

IWA2:2007

استاندارد IWA2 به عنوان استاندارد مدیریت امور آموزشی یکی از انواع استانداردهای گروه آموزشی است که در سازمان‌های کاملا آموزشی کاربرد دارد. در بین سازمان‌ها، موسساتی از نوع خصوصی و یا دولتی وجود دارند که وظیفه آن‌ها ارائه خدمات آموزشی به سایر سازمان‌ها بوده و فرآیند آموزش از وظایف اصلی آن‌ها محسوب می‌شود.اما موسسات و سازمان‌هایی که در حال نیازسنجی، برنامه‌ریزی و اجرای آموزش برای کارکنان خویش هستند جهت بهسازی روند حرکت نیاز است کماکان از استانداردهای آموزشی از جمله استانداردISO 10015 تبعیت کنند.

هدف از اجرای استاندارد IWA2

اجرای انواع استانداردهای آموزشی از جمله استاندارد IWA2 به تحقق بهتر اهداف آموزشی کمک کند. ارائه آموزش برای بهبود مهارت‌ها و دانش کارکنان امری بدیهی است. مهم آن است که آموزش‌ها بر مبنای علمی استوار و فرآیندهای آن بر اساس استانداردهای گروه آموزشی باشد. با استاندارد کردن فرآیند آموزش تا حدود زیادی نتایج و اثرات آن برای سازمان تضمین خواهد شد. برای جهت‌دار نمودن آموزش و حرکت نظام‌مند، استانداردهای آموزشی مختلفی وجود دارد که هرکدام از این استانداردها به بهبود کیفیت فرایندهای آموزش کمک می‌کند.

استاندارد IWA2 مشتمل بر هشت محور اصلی شامل حوزه یا قلمرو، مرجع‌های هنجاری، اصلاحات و تعاریف، نظام مدیریت کیفیت در سازمان آموزشی، مسئولیت مدیریت در سازمان آموزشی، منابع انسانی، تحقق خدمات آموزشی و سنجش، تحلیل و بهبود در سازمان آموزش است.

اخذ گواهینامه انطباق IWA2 به عنوان یکی از استانداردهای آموزشی، برای سازمان‌های آموزشی امری ضروری است که در کنترل و استانداردسازی فرآیندهای جاری آن‌ها کاربرد دارد. آموزش استاندارد به تحقق بهتر اهداف آموزش کمک می‌کند.امروزه ارائه آموزش برای بهبود مهارت‌ها و دانش کارکنان به امری بدیهی تبدیل شده است. مهم آن است که آموزش‌ها بر مبنای علمی استوار شده و فرآیندهای آن بر اساس استانداردهای گروه استاندارد، استانداردسازی شود. با استاندارد کردن فرآیند آموزش نتایج و اثرات آن برای سازمان تا حدود زیادی تضمین شده است.با استفاده از سیستم مدیریت کیفیت می‌توان کلیه فرآیندهایی که به طور مستقیم یا غیرمستقیم بر خدمات آموزشی قابل ارائه تاثیرگذارند تحت کنترل قرار داد تا از برآورده شدن خدمات ارائه شده، نیازها و انتظارات آموزش‌گیرندگان و مراجع قانونی اطمینان حاصل شود.

فواید بهره‌مندی از سیستم مدیریت کیفیت با رویکرد IWA2

فواید رویکرد IWA2 به عنوان یکی از استانداردهای آموزشی شامل تثبیت جایگاه سازمان آموزش‌ دهنده درمحیط اجتماعی- اقتصادی مربوط به حوزه فعالیت خود، ارتقاء تصویرسازمان درجامعه و افزایش اعتماد مشتریان، اطمینان خاطر از انطباق با الزامات قانونی و حرفه‌ای، بهبود وضعیت اقتصادی ازطریق کاهش هزینه‌های ناشی از کیفیت پایین، اثبات تعهد مدیران ارشد سازمان به بهبود مداوم فرآیندها و خدمات خود و ارتقاءسطح علمی و فرهنگی جامعه می‌شود.

شرح خدماتIWA2

تعیین و تدوین خط‌مشی استاندارد آموزشی، تهيه و تدوين استانداردهاي مهارت و آموزش مشاغل، تعریف و تبیین معیارهای ارزیابی نتایج برنامه‌ریزی آموزش و جمع‌بندی نتایج برنامه‌ها، تدوین برنامه‌های آموزشی (برنامه‌ریزی آموزشی)، تهيه دستورالعمل جذب و ارزيابي مدرسان و ارائه‌دهندگان خدمات آموزشي، تدوین ارزشيابي دوره‌هاي آموزشي به لحاظ عملكرد مدرس و فرآيند آموزش و امكانات آموزشي، تجزیه‌وتحلیل اطلاعات آموزشی با استفاده از انواع نمودارها و گزارشات آماری، برنامه‌ریزی، تهیه چکلیست‌ها، اجرا و ثبت مشاهدات ممیزی سیستم آموزشی، مسئولیت انجام، مهلت اجرا، بررسی اقدامات به‌عمل آمده و اثربخش بودن اقدامات اصلاحی و پیشگیرانه، ایجاد نظارت، بهسازی و بهبود مستمر آموزشی

استاندارد 10015:2019

استاندارد ایزو 10015 ازجمله استانداردهای آموزشی سری10000 است. این استاندارد شامل راهنمایی‌هایی جهت طرح‌ریزی و سازماندهی فرآیند آموزش در سازمان‌ها است. استقرار فرآیند آموزش بر اساس استاندارد ISO 10015 می‌تواند موثرترین راه در خصوص پایش و اندازه‌گیری اثربخشی فرآیند آموزش باشد. در این استاندارد چگونگی طرح‌ریزی یک فرآیند چهار مرحله‌ای شامل نیاز سنجی، اجرا، ارزیابی اثربخشی آموزش و برنامه‌ریزی عنوانشده است.

مزایای استقرار سیستم مدیریت آموزش مطابق الزاماتISO10015

ایجاد و توسعه فرهنگ و نگرش ساختاریافته جهت سرمایه­گذاری آموزش، ایجاد فرآیند آموزش نظام­ مند وساختاریافته جهت بهبود و ارتقای توانمندی منابع انسانی در راستای تأمین اهداف سازمانی، ارتقای سطح آموزش محصولات یا خدمات با توسعه آموزش و مهارت­ اثربخش کارکنان سازمان، یکپارچه­سازی اهداف سیستم مدیریت آموزش با آرمان­ها، اهداف و برنامه­ های پیشبردی سازمان، ایجاد نگرش و تفکر سیستمی نسبت به اجرای فرآیند آموزش در سازمان، ایجاد ارزش افزوده از طریق کاهش دوباره‌کاری، اصلاح و رفع مشکلات ناشی از خطای منابع انسانی، ارتقاء و افزایش انگیزه، بهره­وری و اثربخشی عملکرد کارکنان، ایجاد اطمینان مشتریان از صلاحیت، شایستگی و مهارت کارکنان سازمان، افزایش بهره­وری و کارایی سازمان از طریق بهبود و ارتقای شایستگی کارکنان، مدیریت اثربخش آموزش­های حین کار (OJT)، مدیریت اثربخش آموزش­های مجازی و خودیادگیری، اطمینان از یادگیری سازمانی، واحدی و فردی، ایجاد امنیت سرمایه­گذاری آموزش در راستای اهداف و با توجه به منابع و منافع سازمان، به‌روز کردن سیستم مدیریت آموزش و توسعه فرهنگ بهبود مستمر در سازمان

هدف از پیاده سازی ISO10015:2019

اجرای اثربخش سیستم مدیریت آموزش مطابق با انواع استانداردهای آموزشی در سازمان‌ها نیازمند تعهد مدیریت، تعهد آموزش‌گیرندگان و در نهایت تعهد آموزش‌دهندگان است. با استفاده از راهنمای موجوددر استاندارد ایزو 10015، سازمان‌ها علاوه‌بر رفع نیازمندی، در مسیر تحقق یک سازمان یادگیرنده حرکت می‌کنند.این استاندارد برای ایجاد، اجرا و نگهداری فرآیند آموزشی سازمان‌ها، شرکت‌ها و موسسات بسیار اثربخش خواهد بود.

خدمات آموزش و یادگیری – الزامات یادگیری از راه دور (مجازی)

این استاندارد یکی از استانداردهای گروه آموزشی است که الزامات خدمات آموزش از راه دوری که درISO 29993 مشخص نشده، مشخص می‌کند. این سند فقط در مورد خدمات آموزش از راه دور (مجازی) کاربرد دارد. با بروز پدیده ویروسCovid-19 در سال ۲۰۲۰، سازمان‌ها، دانشگاه‌ها، مدارس و مراکز آموزش عالی به آموزش مجازی و آنلاین روی آوردند. انواع وبینارها، سمینارها، دوره‌ها و برنامه‌های آموزشی به صورت آنلاین صورت گرفت و همین امر سبب شد که سازمان ایزو، استاندارد جدیدی را به عنوان یکی از استانداردهای آموزشی برای یادگیری از طریق آموزش مجازی تدوین کند تا کیفیت در امر آموزش را بهبود بخشد.

در این دوران انواع وبینار، سمینار، دوره‌ها و برنامه‌های آموزشی از طریق اینترنت انجام می‌شوند و فناوری‌ها، انتظارات و روندهای جدید به رشد آن دامن می‌زنند. هدف استاندارد ایزو از ایجاد استانداردهای آموزشی جدید، ایجاد نظمی در برنامه آموزشی مجازی جهت بهبود کیفیت و دسترسی به آموزش از راه دور برای همگان است. این استاندارد برای ارائه الزامات خاص جهت خدمات آموزش از راه دور در نظر گرفته شده است. اهداف این سند بهبود شفافیت و افزایش اعتبار خدمات آموزش از راه دور، محافظت از مصرف‌کنندگان با جلوگیری از اقدامات مغرضانه و بهبود کیفیت خدمات آموزش از راه دور برای همه طرف‌های ذینفع است.

Lili Cao، مسئول گروه متخصصین که این استاندارد را در میان استانداردهای گروه آموزشی توسعه داده‌اند، اعلام کرد که یادگیری آنلاین فرصتی ارزشمند برای آموزش افرادی است که به دلیل رفت‌وآمد یا موانع مالی در دسترسی به خدمات آموزشی حضوری با مشکل مواجه هستند فراهم می کند. طبق گفته‌های لیلی کائو «این استاندارد جدید قصد دارد توسعه این صنعت را به سمت برنامه‌های باکیفیت بهتر و دسترسی بهتر تسهیل کند. همچنین به عنوان ابزاری برای تسهیل پیشرفت مداوم در صنعت در نظر گرفته شده است و ما از بازخورد تجربیات کاربر استقبال می‌کنیم تا بتوانیم آن را تا حد ممکن کارآمد سازیم.»

ساختار این سند منعکس‌کننده سلسله‌ای از تجربیات فراگیران و اسپانسرها در خدمات آموزش از راه دور است. این سند یکی از استانداردهای آموزشی است که قرار است همراه ISO 29993 استفاده شود. ارائه‌دهندگان خدمات آموزش از راه دور (DLSP) می‌توانند برای اطمینان از ارائه مداوم خدمات آموزش از راه دور، این سند و ISO 29993 را پیاده‌سازی کنند. DLSP مخفف کلمه distance learning service provider است که به معنی ارائه‌دهنده خدمات آموزش از راه دور است.

بندهای این استاندارد به عنوان یکی از استانداردهای آموزشی شامل دامنه کاربرد، مراجع الزامی، تعاریف و اصطلاحات، اطلاعات عمومی ارائه‌شده توسط DLSP، توسعه شخصی، اطلاعات ارائه شده قبل از کسب خدمات آموزش از راه دور، تحلیل و آنالیز، طراحی خدمات آموزش از راه دور، اطلاعات مربوط به خدمات آموزش از راه دور برای فراگیران ثبت نام شده یا اسپانسرهای آن‌ها، ارائه خدمات (پشتیبانی از فناوری آموزش از راه دور، مواد یادگیری موجود از طریق آموزش از راه دور، پشتیبانی به فراگیران)، کارکنان (تسهیل‌کننده به عنوان مربی یا معلم، کارکنان پشتیبانی)، ارزیابی آموزش، نظارت و ارزیابی خدمات آموزش از راه دور و پرداخت است.