لوازم‌آرایشی محصولاتی با منشأ شیمیایی یا طبیعی هستند که به‌طور خاص برای استفاده در پوست و مخاط به کار می‌روند. توسعه مداوم صنعت آرایشی و بهداشتی، نیاز به انجام تجزیه‌وتحلیل میکروبیولوژیکی بر روی مواد اولیه مورداستفاده در تولیدات صنعت لوازم‌آرایشی و همچنین محصولات نهایی را با هدف دستیابی به محصولاتی باکیفیت میکروبیولوژیکی مناسب، ایجاد کرده است. در همین راستا ایزو، استانداردهای آرایشی و بهداشتی مثل ایزو 11609 و ایزو 19838 را برای کاهش خطر تاثیر سوء میکروارگانیسم‌ها ایجاد کرده است.
ایزو 19838 یکی از ایزوهای مرتبط با میکروبیولوژی آرایشی است. میکروبیولوژی آرایشی با هدف پیوند‌زدن زیبایی با دانش و مهارت‌هایی برای ایمن‌بودن و محافظت از بدن، به مطالعه میکروب‌ها، پاتوژن‌ها و توانایی بدن برای دفاع از خود در برابر عفونت می‌پردازد.
ایزو 19838 چیست؟
هر تولیدکننده لوازم‌آرایشی نسبت به کیفیت میکروبیولوژیکی محصولات خود مسئولیت دوگانه‌ای دارد. اولین مورد این است که اطمینان حاصل شود که محصول، همان‌طور که خریداری می‌شود، عاری از تعداد و انواع میکروارگانیسم‌هایی است که می‌توانند بر کیفیت محصول و سلامت مصرف‌کننده تأثیر بگذارند. این امر به‌طور‌کلی با استفاده از روش‌های تولید خوب آرایشی (GMP) در طول عملیات تولید و بسته‌بندی و در صورت لزوم با استفاده از آزمایش‌های محتوای میکروبی روی محصولات نهایی، تضمین می‌شود.
دوم این است که اطمینان حاصل شود که میکروارگانیسم‌های واردشده در طول استفاده معمولی محصول، بر کیفیت یا ایمنی محصول تأثیر منفی نخواهد گذاشت. این امر عموماً با انجام آزمایش‌های اثربخشی (یا آزمایش‌های چالش)، در مرحله توسعه محصول جدید تضمین می‌شود.
به‌منظور اطمینان از کیفیت و ایمنی محصول برای مصرف‌کنندگان، توصیه می‌شود که یک تجزیه‌وتحلیل خطر میکروبیولوژیکی مناسب، برای تعیین انواع محصولات آرایشی و بهداشتی که این گزارش فنی برای آن‌ها قابل‌استفاده است، انجام شود.
استاندارد ISO 19838 دستورالعمل‌هایی کلی را برای توضیح استفاده از استانداردهای میکروبیولوژیکی لوازم‌آرایشی، بسته به هدف (کنترل بازار، توسعه محصول و غیره) و محصول مورد آزمایش، ارائه می‌دهد. ایزو 19838 می‌تواند برای برآوردن الزامات استاندارد ISO در مورد محدودیت‌های میکروبیولوژیکی (ISO 17516) استفاده شود.
محصولاتی که خطر میکروبیولوژیکی پایینی دارند در ایزو 29621 توضیح داده شده‌اند. این محصولات که به‌عنوان «خطرناک» شناسایی‌شده و مطابق با GMP تولید می‌شوند، خطر بسیار پایینی برای کاربر دارند. بنابراین، محصولاتی که با ویژگی‌های مشخص‌شده در ISO 29621 مطابقت دارند، نیازی به آزمایش میکروبیولوژیکی ازجمله آزمایش چالش و آزمایش محصول نهایی ندارند.
برای محصولاتی که «خطرناک» در نظر گرفته نمی‌شوند، کیفیت میکروبیولوژیکی باید با انجام آزمایش‌هایی با روش‌های مناسب ارزیابی شود. ISO TC 217 مجموعه‌ای جامع از استانداردها را برای ارزیابی محصولات آرایشی و بهداشتی و کیفیت میکروبیولوژیکی محصولات نهایی (روش‌ها و محدودیت‌ها) ارائه می‌دهد. درصورتی‌که تولیدکنندگان بتوانند نشان دهند که محصولاتشان با الزامات مشخص‌شده در ISO 17516 و یا ISO 11930 مطابقت دارند، می‌توانند تصمیم بگیرند که آن محصولات را آزمایش نکنند.
چرا وجود ایزو 19838 مهم است؟
محصولات آرایشی به‌عنوان بسترهایی برای بقا و توسعه انواع زیادی از میکروارگانیسم‌ها شناخته می‌شوند، چون دارای برخی از مواد مغذی هستند که رشد میکروبی را تسهیل می‌کنند؛ موادی مثل لیپیدها، پلی‌ساکاریدها، الکل، پروتئین‌ها، اسیدهای آمینه، گلوکزیدها، استروئیدها، پپتیدها و ویتامین‌ها. همچنین شرایط بسترساز (اکسیژناسیون، PH، دما، درجه اسمزی، فعالیت سطحی، عطر و اسانس) موجود در فرآورده‌های آرایشی به نفع تکثیر میکروبی است.
تجزیه‌وتحلیل‌های معمول برای تعیین کیفیت میکروبیولوژیکی یک محصول آرایشی شامل موارد زیر است:
- تعداد میکروارگانیسم‌های هوازی مزوفیل
- محتمل‌ترین تعداد (MPN) کل کلیفرم‌ها
- تعداد کپک‌ها و مخمرها
- عدم وجود یا وجود پروب استافیلوکوکوس اورئوس
- نبود یا وجود پروب سودوموناس آئروژینوزا
ایزو 19838 با ایجاد دستورالعمل‌هایی مشخص، انجام آزمایش‌هایی برای کیفیت میکروبیولوژیکی را در نظر می‌گیرد.
با توجه به گستره وسیع فرمولاسیون، روش‌های تولید و شرایط استفاده مصرف‌کننده، کنترل رشد میکروبیولوژیکی در لوازم‌آرایشی پیچیده است. قوانین مربوط به رشد میکروبیولوژیکی در لوازم‌آرایشی دقیق نیست و نهادهای مربوطه در حال کار بر روی توسعه استانداردهای دقیق‌تر هستند. بااین‌حال سازمان بین‌المللی استاندارد، ایزو 19838 را که مربوط به استانداردهای میکروبیولوژیکی لوازم‌آرایشی است، ارائه داده است. همچنین این سازمان، با ISO/TC 217 در حال کار بر روی مجموعه‌ای از استانداردها برای تشخیص و شناسایی میکروارگانیسم‌ها در محصولات آرایشی و بهداشتی است.
چگونه میکروارگانیسم‌ها وارد لوازم‌آرایشی می‌شوند؟
بااینکه ایزو 19838 استانداردهایی را برای میکروبیولوژی آرایشی تعیین می‌کند، اما همواره تأکید کرده است که، شرکت‌های آرایشی و بهداشتی ازنظر قانونی مسئول اطمینان از ایمن بودن محصولات خود هستند. برخی از راه‌هایی که ممکن است لوازم‌آرایشی با باکتری یا قارچ آلوده شوند عبارتند از:
- مواد خام، آب یا مواد آلوده دیگر
- شرایط تولید نامناسب
- موادی که در نبود سیستم نگهدارنده مؤثر، رشد میکروارگانیسم‌ها را تشویق می‌کنند
- بسته‌بندی که به‌اندازه کافی از محصول محافظت نمی‌کند
- شرایط بد حمل‌ونقل یا ذخیره‌سازی
- استفاده مصرف‌کننده، مانند نیاز به فروبردن انگشتان در محصول
بنابراین باتوجه به گسترده‌بودن صنعت لوازم‌آرایشی و امکان تولید غیرمسئولانه این محصولات به‌صورت تقلبی، علاوه‌براینکه از وجود استانداردهای ایزو مانند ایزو 19839 مطمئن می‌شوید، بهتر است به‌عنوان مصرف‌کننده هم موارد زیر را برای محافظت از بدنتان در نظر داشته باشید.
چگونه مصرف‌کنندگان می‌توانند به محافظت در برابر آلودگی میکروبی کمک کنند؟
لوازم‌آرایشی را با کسی به اشتراک نگذارید، چون ممکن است میکروب‌ها را با آن‌ها به اشتراک بگذارید. آب یا بزاق دهان را به لوازم‌آرایشی مثل ریمل اضافه نکنید چون ممکن است باکتری یا سایر میکروارگانیسم‌ها را اضافه کنید.
لوازم‌آرایشی را با دقت نگهداری کنید. اگر لوازم‌آرایشی بیش‌ازحد گرم شوند، برخی از میکروارگانیسم‌ها ممکن است سریع‌تر رشد کنند و مواد نگهدارنده ممکن است تجزیه شوند. قبل از استفاده از لوازم‌آرایشی دست‌های خود را بشویید، به‌خصوص اگر لازم است انگشتان خود را در ظرف فروکنید. به فراخوان‌ها و هشدارهای ایمنی مانند ایزو 19839 توجه کنید.
