استاندارد مدیریت دانش یا ایزو 30401 سیستمی است که الزامات مورد نیاز برای ایجاد، پیاده‌سازی، نگهداری، بررسی و بهبود یک سیستم مدیریت موثر در سازمان‌ها را ارائه می‌دهد. کلیه الزامات استاندارد مدیریت دانش صرف‌نظر از نوع یا اندازه سازمان یا محصولات و خدماتی که ارائه می‌دهد، در هر سازمانی قابل اجرا است. آخرین نسخه ایزو 30401 در سال 2018 منتشر شده است. این استاندارد یکی از انواع استانداردهای آموزشی محسوب می شود. در ادامه شما را با مفاهیم تشکیل‌دهنده استاندارد مدیریت دانش آشنا خواهیم کرد. سیستم مدیریت دانش به بررسی تعاریف زیر می‌پردازد:
دانش چیست؟
در ایزو 30401 مدیریت دانش، تعاریف مختلفی برای دانش وجود دارد که در ادامه آن‌ها را برای شما شرح خواهیم داد:
دانش عبارت است از اطلاعاتی که چیزی یا کسی را تغییر می‌دهد. این تغییر ممکن است با ایجاد زمینه‌هایی برای انجام یک اقدام و یا با افزایش توانایی‌های فردی برای اقدامات موثر ایجاد شود. دانش عبارت است از ایجاد باوری که بتواند ظرفیت‌های اقدامات اثربخش را در سازمان افزایش دهد. دانش عبارت است از برخورداری از ظرفیت و پتانسیل هرگونه اقدام. دانش عبارت است از اطلاعات عملی و کاربردی. دانش معیاری برای بهبود عملکرد سازمانی است.
مدیریت دانش چیست ؟
مدیریت دانش در برگیرنده فرآیندهای شناسایی، خلق، نگهداری، به اشتراک‌گذاری و اجرای دانش است و به فرآیندهای دانش مرتبط است. این اصطلاح یک رویکرد سیستماتیک و یکپارچه است که شامل مدیریت دانش– مدیریت استراتژی‌ها– عملکردها و رویکردهای سازمانی می‌شود.
تقسیم دانش
به‌طور کلی در استاندارد ایزو 30401، دانش به دو دسته تقسیم می‌شود:
دانش آشکار (تصریحی): دانش آشکار را می‌توان در قالب عبارات و اعداد بیان کرد. از جمله موارد دانش آشکار می‌توان به مستندات، کتب، راهنماها، روش‌های اجرایی، دستورالعمل‌ها، قوانین و مقررات، تصاویر، حق اختراع، بانک‌های اطلاعاتی و غیره اشاره کرد.
دانش پنهانی (ضمنی): دانش پنهانی، دانشی است که در افکار کارکنان یافته می‌شود. از جمله این موارد می‌توان به جلسه‌های مهارتی کارکنان، تجربیات مشتریان، حافظه فروشندگان قبلی، اندیشه‌ها و… اشاره کرد. دانش پنهانی قابلیت مستندسازی یا اشتراک‌گذاری ندارد با این حال به‌منظور اشتراک و انتقال این نوع دانش، می‌بایست آن را به دانش آشکار تبدیل کرد تا قابلیت اشتراک‌گذاری پیدا کرده و در ارتباط با تعاملات اجتماعی سازماندهی شوند.
تفاوت دانش آشکار و دانش پنهانی
دانش در درون انسان‌ها شکل می‌گیرد در حالیکه اطلاعات، موضوعی خارجی محسوب می‌شود. بنابراین اگر فرض کنیم دانش را مانند کوه یخ تصور کنید، دانش پنهان بخشی از کوه یخی است که زیر آب پنهان است. هر دو دانش آشکار و پنهان لازم و ملزوم همدیگر بوده و در جایگاه خود اهمیت دارند.
تبدیل این دو دانش به صورت مداوم و همزمان اتفاق می‌افتد و این فرآیند تبدیل به صورت کمی و کیفی گسترش پیدا می‌کند. به منظور درک بهتر این نوع دانش و درک آن به انواع روش‌های تبدیل این دو نوع دانش اشاره می‌کنیم.
ابزارها و تکنیک‌های مدیریت دانش
ارتباط ابزارهای مدیریت دانش و فرآیندهای پنجگانه مدیریت دانش عبارت است از شناسایی دانش، خلق و ایجاد دانش، ثبت و ضبط و نگهداری دانش، به اشتراک‌گذاری دانش، اجرا یا بکارگیری دانش.
فرآیندهای مدیریت دانش
پیاده‌سازی استاندارد مدیریت دانش نیازمند اجرای فرآیندهای مدیریت دانش است، این فرآیند شامل شناسایی دانش، خلق و شناسایی دانش، ثبت و ضبط و نگهداری، به اشتراک‌گذاری دانش و به‌کارگیری دانش است.
