هنری فورد یکی از معروف‌ترین مشاهیر مدیریت و از مخترعان و بازرگانان مشهور آمریکایی بود. هنری فورد را همچنین بنیانگذار شرکت خودروسازی فورد نیز می‌دانند. او چندین وسیله نقلیه را اختراع کرد که معروف‌ترین آنها خودرو مدل T بود. او با ایجاد خط مونتاژ متحرک برای تولید خودرو، صنعت خودرو و به طور کلی جهان صنعتی را برای همیشه متحول کرد. نوآوری‌های صنعتی در زندگینامه هنری فورد چنان تأثیرگذار بود که اصطلاح «فوردیسم» که به تولید و مصرف انبوه اشاره دارد، از نام خانوادگی او برگرفته شده است.
زندگینامه هنری فورد
هنری فورد از مشاهیر مدیریت و بنیانگذار شرکت خودروسازی فورد، در 30 ژوئیه 1863 در شهر اسپرینگولز ایالت میشیگان آمریکا به دنیا آمد. هنری بزرگترین فرزند خانواده هشت نفره خود بود. او سه برادر و دو خواهر کوچکتر از خود داشت. پدرش اهل شهرستان کورک ایرلند بود که در سال 1847 به آمریکا مهاجرت کرده و در مزرعه‌ای در شهرستان وین ساکن شده بود. بدین ترتیب هنری در مزرعه‌ای در میشیگان بزرگ شد.
هنری فورد در 11 آوریل 1888 با «کلارا جین برایانت» که دختر یک خانواده کشاورز از شهرستان گریفیلد وین بود، ازدواج کرد. آنها در 6 نوامبر 1893 صاحب یک فرزند پسر به نام «ادسل» شدند. کلارا تا پایان عمر با هنری زندگی کرد و در 29 سپتامبر 1950 در سن 84 سالگی درگذشت.
زندگی حرفه‌ای هنری فورد آغاز می‌شود
از همان ابتدا هنری فورد جوان علاقه زیادی به مکانیک نشان می‌داد. در ۱۲ سالگی، بیشتر اوقات فراغت خود را در کارگاه کوچکی که خودش تجهیز کرده بود، می‌گذراند. در 15 سالگی توانست اولین موتور بخار خود را در همان کارگاه بسازد.
بعداً در سال 1879 در دیترویت در مغازه‌های «جیمز اف فلور و براداران» (James F. Flower and Brothers) و در کارخانه شرکت «درای داک» (Dry Dock) شاگرد مکانیک شد. او پس از اتمام دوره‌های کارآموزی خود از سال 1882، به مدت یک سال در دوره راه‌اندازی و تعمیر موتورهای بخار Westinghouse در جنوب میشیگان شرکت کرد. پس از آن برای مدتی یک تجارت کوچک چوب را با فروش الوار از زمین پدرش مدیریت می‌کرد. اما در ژوئیه 1891، به عنوان مهندس در شرکت ادیسون ایلومینتینگ (Edison Illuminating) دیترویت استخدام شد. سرانجام فورد در 6 نوامبر 1893 به عنوان مهندس ارشد این شرکت منصوب شد. همکاری او در این شرکت منجر به دوستی نزدیک او با موسس این شرکت یعنی توماس ادیسون شد.
ورود هنری فورد به صنعت خودروسازی
هنری فورد از زمستان 1893 فعالیت خود به عنوان سازنده خودرو آغاز کرد. او با بررسی موتورهای احتراق داخلی توانست یک مدل بنزینی کوچک تک سیلندر را طراحی کند. اولین نمونه موتور فورد در آشپزخانه خانه‌اش در خیابان بگلی در دیترویت روی یک میز چوبی آشپزخانه ساخته شد. اولین خودروی کامل فورد با نام Quadricycle نیز در ژوئن 1896 تکمیل شد. این خودرو در اصل یک بدنه کالسکه‌ای متصل به چهار چرخ دوچرخه بود که یک موتور، چهار اسب بخار نیرو را به آن منتقل می‌کرد و فقط می‌توانست رو به جلو حرکت کند.
در 19 اوت 1899، او از شرکت ادیسون ایلومینتینگ استعفا داد و با شراکت چند نفر شرکت خودروسازی دیترویت را سازماندهی کرد که البته 18 ماه بعد ورشکست شد. پس از آن هنری فورد به طراحی و ساخت ماشین‌های مسابقه روی آورد. در یکی از مسابقات توانست الکساندر وینتون را در مسیری در گروس پوینت، میشیگان شکست دهد. او با یکی دیگر از اتومبیل‌های مسابقه‌ای خود به نام 999، رکورد جهانی سرعت را به نام خود ثبت کرد. یک ماه بعد، هنری فورد دومین شرکت خودروسازی خود را تأسیس کرد. او در اوایل سال 1902 بدون آن که بداند آینده این سازمان چیست، آن را ترک کرد. بعدها شرکت قدیمی خودروسازی فورد به شرکت خودروسازی کادیلاک تبدیل شد.
تاسیس کارخانه فورد
در 16 ژوئن 1903، هنری فورد به همراه 12 نفر دیگر سرمایه‌ای معادل 28 هزار دلار را جمع‌آوری کردند تا شرکت «فورد موتور» را تاسیس کنند. اولین خودروی ساخته شده توسط این شرکت در 15 ژوئیه 1903 فروخته شد. شرکت فورد در سال اول به سوددهی رسید و طی سال‌های بعد در سطح بین‌المللی گسترش یافت. هنری 25.5٪ از سهام شرکت را در اختیار داشت و در سال 1906 ریاست شرکت را در دست گرفت. در سال 1919 هنری، کلارا و ادسل فورد سهام تمام سهامداران خرد را به قیمت 105820894 دلار خریدند و تنها مالکان انحصاری این شرکت شدند. پیش از آن ادسل به عنوان رئیس شرکت جانشین پدرش شده بود و این سمت را تا زمان مرگش در سال 1943 در دست داشت. پس از مرگ ناگهانی ادسل، مجدد فورد مدیریت شرکت را به جای فرزندش به عهده گرفت. در سپتامبر 1945، او برای بار دوم از ریاست شرکت استعفا داد و توصیه کرد که نوه‌اش، جانشین او شود. هیئت مدیره نیز به توصیه او عمل کرد و نوه بر جای پدربزرگ نشست.
نوآوری در شیوه تولید
شرکت فورد مدل معروف T در سال 1908 معرفی کرد که تا سال 1927، 15 میلیون دستگاه از آن به فروش رفت و رکورد فروش خودرو را شکست. مدل T ارزان بود و تعمیر و نگهداری آسانی داشت. فورد با قرض گرفتن تسمه نقاله و فرآیندهای تولید از صنایعی مانند بسته‌بندی گوشت، برای خط مونتاژ مدل T، صنعت خودروسازی را متحول کرد. با این ابتکار به جای اینکه کارگران نیاز به حرکت در اطراف کارخانه و وسیله نقلیه در حال ساخت داشته باشند، وسیله نقلیه همان طور که در خط تولید حرکت می‌کرد، ساخته می‌شد. خط مونتاژ متحرک برای مدل T تولید آن را تنها در 90 دقیقه امکان پذیر می‌کرد. وظایف کارگران به شدت زمان‌بندی شده بود و آنها بایستی قبل از حرکت خط تولید مسئولیت خود را به پایان می‌رساندند. این روش تولید جدید، کار را تکراری و خسته‌کننده کرده بود، تا جایی که بسیاری از کارگران به دنبال یافتن شغل مشابه در شرکت‌های رقیب، کارخانه فورد را ترک کردند.
پس از این آشفتگی و نارضایتی‌های به‌وجود آمده اولیه، این شرکت تغییرات قابل توجهی در بازار کار رقابتی ایجاد کرد. با بالا رفتن میزان فروش و گردش مالی در سال 1914 شرکت فورد حقوق روزمزد کارگران خود را به 5 دلار در روز ارتقا داد که این میزان دو برابر چیزی بود که یک کارگر کارخانه در آن زمان دریافت می‌کرد. همچنین فورد مدت تعویض شیفت کارگران را به هشت ساعت کاهش داد که یک ساعت کمتر از استاندارد قبلی بود. این تغییر در عین حالی که برای کارگران مطلوب بود، به فورد اجازه می‌داد تا کارخانه به صورت سه شیفتی کار کند و بدین ترتیب کارایی کارخانه را به‌طور قابل ملاحظه‌ای بهبود دهد.
در سال 1926، هنری فورد کارخانه‌های خود را در روزهای شنبه و یکشنبه تعطیل کرد و هفته کاری پنج روزه را معرفی نمود. بدین ترتیب فورد پنج روز کاری با 40 ساعت در هفته را برای نیروی کار شرکت تعیین کرد و آن را در سال 1926 اجرایی کرد. در نهایت این تغییرات مزیت استخدام قابل توجهی برای شرکت ایجاد کرد و همچنین حفظ و کیفیت زندگی کارکنان را افزایش داد.
فوردیسم از مبدا تا بحران
هنری فورد در دهه 1920 سیستم تولید انبوه را در شرکت فورد موتورز ایجاد کرد. اصطلاح «فوردیسم» به تأثیر نوآوری‌های صنعتی فورد گفته می‌شود که در واقع گسترش ایده مدیریت علمی فردریک تیلور به صنایع بزرگ بود. فوردیسم به طور کلی به شیوه معمول رشد اقتصادی پس از جنگ جهانی و نظم سیاسی و اجتماعی مرتبط با سرمایه‌داری در آن دوره اشاره دارد. به عنوان مثال، آنتونیو گرامشی در یادداشت‌های زندان، موانع اقتصادی، سیاسی و اجتماعی در راه انتقال سرمایه‌داری و فوردیسم به اروپا را مورد بحث قرار داد و همچنین قدرت دگرگون‌کننده بالقوه آن را هنگامی که توسط کارگران کنترل شود، برجسته کرد. نظرات گرامشی الهام‌بخش تحقیقاتی در مورد توسعه اقتصادی پس از جنگ و بحران آن شد. فوردیسم مرحله خاصی از توسعه اقتصادی در قرن بیستم بود که در معنای کامل خود در چهار بُعد تحلیل شده است:
- به عنوان یک الگوی صنعتی، شامل تولید انبوه کالاهای استاندارد شده در خط مونتاژ متحرک با استفاده از ماشین آلات اختصاصی و نیروی کار نیمه ماهر
- به عنوان یک رژیم انباشت یا رشد ملی، شامل یک چرخه از تولید انبوه تا مصرف انبوه
- فوردیسم به عنوان یک شیوه تنظیم کار و تولید، شامل:
- سازش نهادینه شده بین کار سازمان یافته و تجارت کلان که به موجب آن کارگران تفویض امتیازات مدیریتی را در ازای افزایش دستمزد می‌پذیرند.
- رقابت انحصاری بین شرکت‌های بزرگ براساس قیمت‌گذاری و هزینه‌های تولید
- سرمایه مالی متمرکز شده و مصرف انبوه برپایه اعتبار مالی مصرف کننده
- مداخله دولت برای تضمین اشتغال کامل و ایجاد یک دولت رفاه
- تلفیق اقتصادهای ملی در نظم اقتصاد بین‌المللی لیبرال
- به عنوان شکلی از زندگی اجتماعی، بر مبنای رسانه‌های جمعی، حمل و نقل عمومی و سیاست جمعی مشخص
شیوه توسعه فوردیسم در جریان بازسازی پس از جنگ در سرمایه‌داری غالب شد. با این حال، در طول دهه 1970، بحران‌های اساسی آن آشکار شد. پتانسیل رشد تولید انبوه به تدریج از بین رفت و مقاومت طبقه کارگر در برابر شرایط کاری تشدید شد. بازار کالاهای مصرفی انبوه اشباع شدند. کاهش نرخ سود با رکود تورمی همزمان شد و بحران مالی ایجاد کرد. جهانی‌سازی مدیریت اقتصادی دولتی را ناکارآمد کرد. استانداردها و شیوه بوروکراتیک دولت رفاه رد شدند. با گسترش اروپا و آسیای شرقی تسلط اقتصادی و هژمونی سیاسی آمریکا مورد تهدید قرار گرفت. این بحران‌ها نیاز به ایجاد یک رژیم پسافوردیستی با توسعه یک رژیم انباشت و شیوه تنظیم جدید را لازم کرد.
هنری فورد و هیتلر: موضع فورد در قبال جنگ جهانی و یهودیان
در طول جنگ جهانی اول، فورد یک صلح‌طلب فعال بود و در سال 1915 اسپانسر مالی کشتی اسکار دوم شد که برای ترویج صلح به کشورهای بی‌طرف اروپایی سفر کرد. با این حال، در سال 1918 روزنامه محلی Dearborn Independent را خریداری کرد و از سال 1920 شروع به انتشار مجموعه مقالات یهودی‌ستیزانه کرد که در آن ادعا شد که یهودیان برای اداره جهان توطئه می‌کنند و تا 91 شماره ادامه داشت. با توجه به این که شبکه نمایندگی‌های فورد در سراسر کشور روزنامه را پخش می‌کرد، نفوذ روزنامه او بسیار بیشتر از نشریه‌ای در یک شهر کوچک بود.
اگرچه دیدگاه‌های فورد در چارچوب معاصر او و فضای بیگانه‌هراسی در اواخر قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم آمریکا قرار دارد، اما او تمام تلاش خود را برای مشارکت در این گفتمان یهودی‌ستیزانه انجام داد. او این مجموعه مقالات را در یک مجموعه چهار جلدی با عنوان «یهود بین‌المللی» گردآوری و نیم میلیون نسخه از آن چاپ و توزیع کرد.
در سال 1924، یک یهودی آمریکایی به نام «آرون ساپیرو»، در رابطه با مقاله‌ای در روزنامه، به دلیل افترا از فورد شکایت کرد. اما فورد قبل از محاکمه، روزنامه را بست و پرونده را خارج از دادگاه با ساپیرو حل و فصل کرد. او یک عذرخواهی رسمی را که با میانجیگری لوئیس مارشال رئیس کمیته یهودیان آمریکا تنظیم شده بود، منتشر نمود و به ساپیرو غرامت نقدی پرداخت کرد. هرچند زمزمه رابطه هنری فورد و هیتلر در ذهن بسیاری مردم نقش بسته بود.
افتخارات و جملات هنری فورد در کتاب‌هایش
در سال 1946، هنری فورد در جشن طلایی خودرو به دلیل یک عمر فعالیت در صنعت خودرو مورد تحسین قرار گرفت. در جولای همان سال، 50 هزار نفر در دیربورن تولد 83 سالگی او را جشن گرفتند. در همان سال، مؤسسه نفت آمریکا اولین جایزه سالانه مدال طلای خود را به دلیل کمک‌های برجسته او به رفاه بشریت به وی اعطا کرد. دولت ایالات متحده در سال 1965 با طراحی نشان تمبر پستی در مجموعه آمریکاییان برجسته، از او تقدیر کرد. در سال 1999، مجله فورچون، هنری فورد را تاجر قرن نامید.
او با همکاری ساموئل کروتر کتابهای زندگی و کار من (1922)، امروز و فردا (1926) و حرکت رو به جلو (1930) را نوشت. او در این کتاب‌ها توسعه شرکت خودروسازی فورد را توصیف کرد و نظریه‌های صنعتی و اجتماعی خود را بیان کرد. او همچنین کتاب «ادیسون، آن‌طور که او را می‌شناسم (1930)» را با همکاری کروتر منتشر کرد. درجات دکترای افتخاری مهندسی توسط دانشگاه میشیگان و کالج ایالتی میشیگان به او اعطا شد. همچنین مدرک دکترای افتخاری حقوق را از دانشگاه کلگیت دریافت کرد.
هنری فورد
- رقیبی که بترسد همان کسی‌ست که هرگز هیچ زحمت و دردسری برای شما نخواهد داشت. وی همیشه به دنبال این است که وضعیت کسب و کار خود را از قبل بهتر کند. او فقط به فکر خودش است و به شما و رقابت با شما فکر نمیکند.
- فکر کردن سخت‌ترین عمل بشر است، از همین روی عده کمی در جهان این کار را انجام می‌دهند!
- حرکت همه در جهت جلو، موفقیت را به‌صورت خود به خود به وجود خواهد آورد.
- به دنبال مقصر نباش! بگرد و راه چاره را بجوی!
- هیچ شادی وجود ندارد مگر وقتی کاری را به ثمره رسانده باشیم!
مرگ غم‌انگیز هنری فورد، پس از حدود یک قرن تلاش
سرانجام هنری فورد در ساعت 23:40 روز دوشنبه 7 آوریل 1947 در محل اقامت خود در فیر لین استیت در دیربورن، در سن 83 سالگی بر اثر خونریزی مغزی درگذشت. طغیان رودخانه روژ در آن زمان برق محوطه فیر لین را قطع کرده بود. شمع‌ها و لامپ‌های نفتی قدیمی تنها منبع نور مراسم خانگی او بودند که صحنه‌ای شبیه به زمان تولد او در همان شهرستان را ایجاد کرده بود. مراسم تشییع جنازه در کلیسای جامع اسقفی «سنت پل» در دیترویت، میشیگان برگزار شد و هنری فورد در قبرستان کلیسای اسقفی سنت مارتا در دیترویت آرام گرفت.
میراث فورد
نوآوری‌های هنری فورد در تغییر روش تولید انواع کالاها و همچنین تغییر ساختار کار به عنوان مهمترین عوامل شکل‌گیری طبقه متوسط آمریکا پس از جنگ جهانی دوم ذکر می‌شود. تاثیر او چنان بود که حتی در دهه 1920 به عنوان نامزد ریاست جمهوری آمریکا معرفی شد. تصادفی نیست که آلدوس هاکسلی نام فورد را برای نوعی شخصیت مذهبی در رمان علمی تخیلی خود به نام Brave New World در سال 1932 انتخاب کرد که در سراسر این تصویر دیستوپیایی هاکسلی ارجاع به فرهنگ توده آمریکا دارد.
سوالات متداول :
هنری فورد اولین کسی نبود که ماشین را اختراع کرد، اما یکی از مشهورترین وسایل نقلیه تمام دوران، فورد مدل T را اختراع کرد.
ایجاد خط مونتاژ در ثروت ملل به آدام اسمیت نسبت داده شده است، اما هنری فورد ایده تسمه نقاله را برای ایجاد خط مونتاژ متحرک به آن اضافه کرد.
او آشکارا یهودستیز بود. او در روزنامه‌اش «پروتکل‌های بزرگان صهیون» را تجدید چاپ کرد، سندی که ادعا می‌کرد توطئه بین‌المللی یهودیان را فاش می‌کند. هیتلر عکسی از هنری فورد در اتاق کارش نصب کرده بود و از او به عنوان الگوی خود یاد می‌کرد.
بدون دیدگاه، دیدگاه خود را در زیر اضافه کنید!