اولین چیزی که در یک سازمان به آن برمی‌خوریم، نوع فرهنگ سازمانی و تعریف مدیریت مجموعه است. انواع مختلفی از فرهنگ‌ها و مدیریت‌ها وجود دارد که می‌تواند بر تمام عناصر یک سازمان تاثیر بگذارد. مدیریت سنتی یا سلسله مراتبی، یکی از سبک‌های مرسوم و از اولین اشکال مدیریت است. در این سبک مدیریتی، تجربه و طول عمر کاری یکی از مهم‌ترین پارامترها است. سازماندهی و رهبری در تعریف مدیریت سنتی، غالباً هرمی و از بالا به پایین است. در این مدیریت فرمانده بر تمامی عناصر نظارت و کنترل دارد.
منشا مدیریت سنتی از کجا است؟
مدیریت سنتی پیشروی شیوه‌های مدیریت امروزی است. تعریف مدیریت به شیوه سنتی در واقع از دوره انقلاب صنعتی به وجود آمد. این دوران طلایی آغازی برای تغییرات عمده و بزرگ در شیوه کار و زندگی افراد به حساب می‌آمد.
در اوایل دهه 1880، کارخانه‌های تولید پنبه در سراسر بریتانیا شروع به ظهور کردند. کارگران این کارخانه‌ها باید سازماندهی و کنترل می‌شدند. به همین دلیل رفتاری کنترلی پدیدار شد که «فرماندهی و کنترل» نام داشت. اصطلاحی که به نگه داشتن زیردستان در یک صف مشخص اشاره داشت. این رویکرد، مبتنی بر سنت‌های سختگیرانه نظامی و دریایی دولت مرکزی بریتانیا بود. رویکردی که با تدوین و اجرای قوانین سختگیرانه به افراد می‌گفت چه رفتاری قابل قبول و چه رفتاری غیرقابل قبول است. همچنین در صورت انجام رفتار غیرقابل قبول و نقض قوانین عواقب سختی در انتظار افراد بود.
با گسترش کارخانه‌های تولید پنبه و تولید روزافزون آنها، وجود این روش مدیریت اولیه ضرورت بیشتری یافت. چندی بعد با فراگیر شدن این رفتار کنترلی، نام مدیریت سنتی بر آن نهاده شد.
بیش از 100 سال بعد، این سبک مدیریت هنوز هم بر چشم‌انداز مدیریت شرکت‌ها تسلط دارد. حتی هنوز در سازمان‌های سلسله مراتبی و سختگیرانه مانند ارتش و پلیس استفاده می‌شود. واقعیت این است که مدیریت سنتی به عنوان یک سبک مدیریت ثابت کرده که بسیار موفق است و به رشد اقتصادی جهانی و اشتغال میلیون‌ها نفر کمک می‌کند. این فرم مدیریت درست مانند منشا تاریخی آن، با اینکه در کسب سود بسیار خوب است اما به هرحال هزینه‌های زیادی را به همراه دارد.
بر این اساس سبک مدیریت سنتی قدرت زیادی را به مدیران اختصاص داده و به آنها اجازه می‌دهد تا زمانی که به اهداف تجاری که از بالا بر آنها تحمیل شده نرسیده‌اند، کنترل و قوانین و مقررات ویژه خود را تحمیل کنند. هرچند اگر این اعمالات کنترل نشود، می‌تواند منجر به سوء استفاده شود.
یک مدیر ارشد یا هیئت مدیره تمام قدرت لازم را در اختیار دارد. آنها به تعبیری فرمانده‌ای در چارت سازمانی هستند و از قدرت و نفوذ خود برای رهبری استفاده می‌کنند. به شکلی که نام ایشان در بالای نمودار سازمانی ظاهر می‌شود. در زیر نام آنها به ترتیب مدیران ارشد، مدیران میانی و در نهایت کارمندان در پایین‌ترین سطح قرار می‌گیرند. این سلسله هرمی در تعریف مدیریت سنتی، معمولاً «مراتب سازمانی» نامیده می‌شود.
رفتارهای مدیریت سنتی
رفتارهای مدیریت سنتی با هدف ایجاد درجه‌ای از پیش‌بینی‌پذیری و نظم صورت می‌گیرد. نتایج کوتاه مدت و برآورده شدن انتظارات طرف‌های قرارداد و ذی‌نفعان الویت اول است. در ابتدایی‌ترین حالت، مدیریت شامل پنج عملکرد اصلی و تعدادی عملکرد فرعی هستند. این کارکردها بخشی از مجموعه اقدامات اساسی است که هر مدیر سنتی موفقی باید به آنها عمل کند:
- برنامه‌ریزی
- پاسخ به مطالبات
- تعیین هدف و چشم‌انداز
- تعیین استراتژی‌ها
- اجرای برنامه‌ها و بهبود نقص‌های احتمالی
- تنظیم بودجه
- مدیریت محدودیت‌ها
- سازماندهی
- اعمال کنترل از طریق اقتدار لازم و نفوذ رسمی
- ایجاد یا تغییر فعالیت‌های تیمی
- تصمیم‌گیری
- حل مسائل و مشکلات
- طراحی سازمان و اصول سازمانی
- تکمیل تیم پرسنل
- سازماندهی و جذب کارکنان براساس ساختار سازمانی
- کنترل زیردستان، هدایت و هماهنگی
- مدیریت نظم و انضباط
- تعیین نقش‌ها و مسئولیت‌ها
- مدیریت و ارزیابی عملکردهای اجرایی
- برنامه‌ریزی برای موارد جانشین و جایگزین
- تمرکز بر ارتباطات درون سازمانی و رفتار سازمانی
- اجتناب از تعارضات و رفتار مسئولانه
- روحیه واکنش‌پذیری برای به حداقل رساندن ریسک و حفظ ثبات
- مدیریت زمان
- جمع آوری، تجزیه و تحلیل و گزارش اطلاعات از عملکردها
- شناسایی مسائل و انجام اقدامات اصلاحی
معایب مدیریت سنتی
گفتیم که ساختار سازمانی و مدیریت سنتی مانند ساختار نظامی بوده که از طریق سلسله مراتب، سازمان یافته و بسیار منضبط است. جریان مدیریت به صورت عمودی و رو به پایین است و کارکنان توسط مدیر هر بخش سازماندهی می‌شوند. در راس این زنجیره یک فرمانده / مدیر وجود دارد که قوانین را از بالا دیکته می‌کند. هر بخش به تناسب عملکردها و ساختار درون بخشی قوانین خاص خود را دارد و مدیر بخش مسئول کنترل و اعمال سختگیرانه قوانین است. در صورتی که قوانین به درستی اجرا نشوند (یا حتی شوند)، او وظیفه دارد به مدیر ارشد فوق خود گزارش دهد.
در سیستم مدیریت سنتی هر کارمند به شدت از استراتژی‌های کسب و کار پیروی می‌کند. او شرح وظایف و مسئولیت‌های خود را از مافوق خود داشته و از طریق عمل به این وظایف، ساختارهای سازمانی سنتی را ثابت می‌کند.
از آنجایی که سازمان سنتی دارای لایه های مدیریتی زیادی است، بسیاری از افراد برای سنجش و هماهنگی مسائل به زمان زیادی نیاز دارند. بنابراین، بسیاری از مدیران ممکن است احساس کنند که نظرات آنها نادیده گرفته می‌شود. علاوه بر این، از نظر ارتباطات بین فردی، ممکن است پیام‌های مدیریت ارشد به راحتی از طریق ساختار سلسله مراتبی سنتی تحریف شود. این به این دلیل است که هر مدیر ممکن است کلمات را به شیوه‌های مختلف تفسیر کند، در نتیجه زمانی که پیام به کارکنان می‌رسد، ممکن است پیام مذکور متفاوت از قصد اصلی باشد.
همچنین از نظر شایستگی مدیر، در مدل‌های مدیریت سنتی در مقایسه با دیگر سبک های مدیریتی، اختیارات به جای فرد به موقعیت اختصاص می‌یابد. این امر مستلزم بررسی مداوم اثربخشی افراد در پست‌های مختلف است تا ببینیم آیا آنها توانایی واقعی برای انجام کار را دارند یا خیر. علاوه بر این، مدیریت سنتی بیشترین توجه خود را معطوف به اهداف و مقاصد شرکت می‌کند و بر افزایش فروش یا سود برای جلب رضایت سهامداران تاکید می‌کند. این می‌تواند شرکت را به سمت بی‌توجهی به مسئولیت‌های اجتماعی و توسعه پایدار تجارت سوق دهد.
مدیر در مجموعه مدیریت سنتی باید در مورد تمامی مفاهیم اعم از کنترل، قوانین، مقررات، مرزها و منابع و روش‌های کاری به جمع‌بندی برسد. در این موقعیت مدیران سنتی ممکن است نسبت به مسائل کاری و شغلی آنچنان چابک نباشند و نسبت به تغییرات دیر واکنش نشان دهند. متأسفانه، کارمندان در مدیریت سنتی یاد گرفته‌اند که مسیر موفقیت را باید بر طبق جمع‌بندی مدیران سنتی بدانند. بنابراین از آنها الگوبرداری می‌کنند.
مدیریت سنتی نیازهای زیردستان را به صورت فردی در نظر نمی‌گیرد و بر رشد شخصی آنها تمرکز نمی‌کند. امروز این آیتم را یکی از ویژگی های مدیر بد می‌دانیم.
مدیران در مدیریت سنتی تنها در حیطه کاری تأثیرگذار هستند، زیرا به نفع (مالی و جایگاهی) زیردستان است که آنچه را مدیر می‌خواهد انجام دهند. در واقع این یک مبادله دو طرفه برای کارمندان و مدیر موفق است!
انواع سبک مدیریت سنتی (دهه های 1880 تا 1970)
1. سبک فرماندهی
یک مدیر فرمانده همه تصمیمات را می‌گیرد و به تیم خود دستور می‌دهد. کنترل دقیق و پیگیری همراه با شفافیت بالا در قوانین، نقش‌ها و انتظارات عناصر کلیدی رهبری فرمانده هستند. این سبک می‌تواند در تیم‌های کم مهارت و در زمانی که تصمیمات باید خیلی سریع گرفته شود، کارآمد باشد. اما این سبک مدیریت سنتی می‌تواند منجر به مدیریت خرد شود که برای مشارکت کارکنان، به ویژه در تیم‌های بسیار ماهر در محیط‌های پیچیده، بسیار مضر است. سبک فرماندهی به عنوان رهبری اجباری یا دستوری نیز شناخته می‌شود. این سبک مانند یک رهبری استبدادی است اما با یک تفاوت اساسی: این سبک به ندرت اعمال می‌شود و در صورت اعمال کاملاً کنترل‌شده است، در حالی که رهبری استبدادی بیشتر یک حالت و رفتار دائمی و مادام‌العمر است.
مزایای سبک رهبری فرماندهی:
- افزایش وضوح در نقش‌ها، انتظارات و قوانین، برای تیم‌های کم مهارت مفید است.
- اعتماد به نفس و قاطعیت که به‌ویژه در مواقع بحران مفید است.
معایب سبک مدیریت فرماندهی:
- وابستگی زیاد به رهبر برای دانستن اینکه چگونه باید همه کارها و وظایف را با جزئیات انجام داد.
- روحیه، انگیزه و مشارکت پایین است و جو کار می‌تواند سمی شود.
- خلاقیت و مشارکت حداقل است.
2. سبک خودکامه
خودکامگی زمانی است که رهبر تمام قدرت تصمیم‌گیری را در اختیار دارد و به ندرت با دیگران مشورت می‌کند. همه می‌دانیم که استبداد محبوبیتی ندارد. این نوع مدیریت سنتی دارای معایب بسیاری است و منجر به درگیری کم کارکنان و گاهی اوقات محیطی غیر‌قابل‌تحمل می‌شود. استبداد شاید تنها در مواقع بحرانی مفید باشد که کنترل و تصمیمات سریع بسیار مهم است.
مزایای سبک استبدادی:
- وضوح بالا در ساختار، نقش‌ها و انتظارات
- تصمیم‌گیری سریع و بهبود مدیریت بحران
- می‌تواند منجر به افزایش بهره‌وری در محیط های کم‌مهارت، حداقل به طور موقت شود.
معایب سبک استبدادی:
- کمبود توانمندی در تیم که منجر به عدم مشارکت و پاسخگویی ناچیز می‌شود.
- وابستگی بسیار شدید به رهبر؛ اگر تنها رهبر بتواند تصمیم بگیرد، بدون دخالت او اتفاق آنچنانی نمی‌افتد.
- ارعاب، تنبیه یا تهدید روش‌های متداول تضمین اطاعت هستند.
3. سبک معاملاتی
در مدیریت سنتی معاملاتی عکس‌العمل‌ها براساس یک ساختار واضح از پاداش و مجازات برای سطوح مختلف عملکردی ساخته شده است. در این سبک مدیریت سنتی به جای افراد و روابط بر نتایج، کارایی و عملکرد متمرکز است. Transactional اغلب به عنوان نقطه مقابل Transformational (مدیریت تحول‌آفرین) به کار می‌رود.
مزایای سبک تراکنش:
- ارتباط واضحی بین عملکرد و پاداش وجود دارد.
- به خصوص در مورد نتایج کوتاه‌مدت می‌تواند بسیار سازنده باشد.
- مدیریت معاملاتی نظم، ساختار، قوانین واضح، امکان تکرار و ورود سریع اعضای تیم جدید را فراهم می‌کند.
معایب سبک تراکنش:
- تمرکز تنها بر عملکرد می‌تواند باعث بی‌انگیزگی شود.
- پاداش‌ها تأثیر محدودی بر عملکرد افراد دارد.
- ساختار سختگیرانه مانع خلاقیت و نوآوری می‌شود.
سبک های مدیریت معاصر در مقابل سبک های قدیمی سنتی
1.خدمتگزار
مدیریت خدمتگزار بر بهبود افراد، جامعه و سازمان‌ها تمرکز دارد و رهبر به دیگران خدمت می‌کند. این فرهنگ سازمانی منجر به اخلاقیات قوی و کارکنان متعهد و با انگیزه می‌شود. با این حال، یک مدیر خدمتگزار با تمرکز بیش از حد بر خدمت به دیگران می‌تواند مسیر اهداف تجاری و مقاصد سازمانی را از دست بدهد.
2.دموکراتیک
مدیریت دموکراتیک (یا رهبری گلمن) مبتنی بر توانمندسازی اعضای تیم برای مشارکت در تصمیم‌گیری با تلاش برای اجماع است. این مدیر از نظرات همه استقبال می‌کند که به راه‌حل‌های قوی منجر می‌شود. با این حال، مدیر دموکرات همچنان در مورد هر تصمیمی حرف آخر را می‌زند. این سبک گاهی کند است اما به طور کلی بسیار موثر است.
3.مربیگری
در مدیریت کوچینگ، رهبر یا مربی بر بهبود موقعیت کارمندان برای تبدیل‌شدن به افراد و متخصصان بهتر تمرکز دارد. یک مدیر کوچینگ می‌تواند عملکرد اولیه را فدای فرصت‌های یادگیری کند. کوچینگ در درازمدت بسیار موثر است، اما می‌تواند سخت و زمان‌بر باشد.
4.تحول آفرین
تحول‌آفرین برخلاف ویژگی های مدیریت سنتی، تغییرات اساسی را برای اعضای تیم و سازمان‌ها ایجاد می‌کند. در این مدیریت انتظارات و ارزش‌ها به چیزی بهتر تبدیل می‌شوند. تحول‌آفرین اعضای تیم را توسعه می‌دهد و به آنها انگیزه و الهام می‌بخشد تا به موفقیت‌های خارق العاده برسند.
سخن آخر
همان‌طور که مشاهده کردید، مدیریت سنتی معایب بسیاری دارد که می‌تواند در طی پروژه‌های سازمانی، کارکنان را دچار خستگی، دل‌زدگی و بی‌انگیزگی کند. امروز روش‌های نوین مدیریتی در سازمان‌های بزرگی همچون گوگل، اپل و… کارکنان را بیش از هر زمان دیگر علاقه‌مند به توسعه و همکاری می‌کند.
سوالات متداول :
نوعی قدیمی از مدیریت که طی آن در یک ساختار هرمی، مدیر یا رهبر از بالا به پایین به کارکنان دستور می‌دهد. کارمندان باید انتظارات مدیر را به نحو احسن انجام دهند.
فرماندهی، خودکامه یا استبدادی و معاملاتی. برای آشنایی بیشتر با این مفاهیم وارد وبلاگ کیوسی‌بی شوید.
در مقابل مدیریت معاصر و انواع تحول‌آفرین، دموکراتیک و کوچینگ.
بدون دیدگاه، دیدگاه خود را در زیر اضافه کنید!