پرسشنامه تعهد سازمانی (بررسی بهترین پرسشنامه های تعهد سازمانی + روش تحلیل)

چقدر تمایل دارید که تا دوره بازنشستگی خود در یک سازمان خاص کار کنید؟ چقدر حاضرید برای رسیدن به اهداف سازمانی از خودگذشتگی کنید؟ اصلا فکر می‌کنید چقدر به سازمان خود از نظر احساسی وابسته و متعهد باشید؟ تعهد سازمانی در محل کار، پیوندی است که کارکنان با سازمان خود تجربه می‌کنند. به‌طورکلی، کارکنانی که به سازمان خود متعهد هستند، با سازمان ارتباط خوبی برقرار می‌کنند و در نهایت سازگاری و درک بیشتری از اهداف سازمان خواهند داشت. شاید شما هم چنین حسی را تجربه کرده باشید.

تعهد سازمانی بخشی از حوزه رفتار سازمانی است که دلایل تعهد کارکنان نسبت به سازمان را تعریف، تبیین و پیاده‌سازی می‌کند. از قدیم گفته‌اند منابع انسانی بزرگ‌ترین دارایی یک سازمان است، بنابراین منابع انسانی متعهد باید در فرهنگ سازمانی به عنوان یکی از مزیت‌های رقابتی برای سازمان در نظر گرفته شود. برای سنجش میزان تعهد سازمانی باید متغیرهای مربوط به آن را از طریق ارائه پرسشنامه تعهد سازمانی مورد بررسی قرار داد. در این مطلب از کیو سی بی، شما را با مفهوم تعهد به سازمان، پرسشنامه تعهد سازمانی و تحلیل آن آشنا خواهیم کرد.

تعهد سازمانی چیست؟

دیدگاه روانشناسی یک عضو نسبت به سازمان و میزان وابستگی وی به آن، تعهد سازمانی تعریف می‌شود. به بیان ساده‌تر، تعهد سازمانی یا Organizational Commitment، همان دلبستگی روانی و وفاداری کارکنان نسبت به سازمان است که رابطه مستقیمی با این موضوع دارد که سازمان چقدر برای آن‌ها ارزش قائل باشد. تعهد به سازمان، در ماندگاری یک کارمند در سازمان و میزان اشتیاق او برای دستیابی به اهداف شرکت نقش اساسی دارد. میزان تعهد فرد به سازمان، روی موارد مختلفی مثل رضایت کارکنان، مشارکت، توزیع رهبری، عملکرد شغلی، ناامنی شغلی و… تاثیر می‌گذارد.

بررسی میزان تعهد سازمانی یک فرد نسبت به کارش، تعیین‌کننده تعهد او نسبت به وظایف و مسئولیت‌هایش است به همین خاطر یکی از وظایف مدیر منابع انسانی، سنجش این ویژگی است. ارزش افزوده تعهد نسبت به سازمان، کارکنانی است که برای انجام کارها و رسیدن به اهداف سازمان مصمم‌تر هستند و با حمایت دائمی و فعال، بهره‌وری بیشتری برای سازمان به همراه دارند.

بهترین پرسشنامه تعهد سازمانی

اندازه‌گیری تعهد سازمانی اولین بحثی است که باید مورد توجه واحد منابع انسانی قرار بگیرد، سنجش این ویژگی از طریق مشاهده رفتار افراد در محل کار امکان‌پذیر است اما کافی نیست. شما باید به دنبال راهی باشید که دقیق‌تر بتوانید این موضوع را بررسی کنید و با تحلیل آن را بهبود ببخشید. روش‌ها و ابزارهای مختلفی برای سنجش میزان تعهد سازمانی وجود دارد، اما به‌طورکلی می‌توان گفت که پرسشنامه‌ تعهد سازمانی بیشتر مورد استفاده قرار می‌گیرد. لیست زیر تعدادی از رایج‌ترین پرسشنامه‌های تعهد سازمانی (OCQ) است که سازمان‌ها از آن استفاده می‌کنند:

• پرسشنامه تعهد سازمانی آلن و مایر بر اساس مدل سه بعدی تعهد عاطفی، مستمر و هنجاری
• پرسشنامه تعهد سازمانی پورتر
• پرسشنامه تعهد سازمانی گوین دیک و بورلی متکالف
• پرسشنامه تعهد سازمانی بالفور و وکسلر

پرسشنامه آلن و مایر

پرسشنامه تعهد سازمانی آلن و مایر یکی از کاربردی‌ترین گزینه‌ها در بین بهترین پرسشنامه تعهد سازمانی است که در سال دهه 1990 میلادی ابداع شده است. آلن و مایر این پرسشنامه را با هدف تفسیر تحقیقات قبلی و طراحی چارچوب مناسبی برای پیش‌بینی عملکرد کارکنان ایجاد کردند. آلن و مایر، مبحث تعهد سازمانی را به سه بخش قابل تعریف و تحلیل (تعهد عاطفی، تعهد مستمر، تعهد هنجاری) تقسیم‌بندی کردند و یک الگوی سه بخشی متشکل از موارد زیر ابداع کردند.

پرسشنامه آلن و مایر شامل 24 جمله توصیفی است که سه مولفه بالا را می‌سنجد. جواب سوالات از بین گزینه‌های درجه‌بندی شده بسیار مخالف تا بسیار موافق است که تحلیل پاسخ کارکنان، نشان‌دهنده میزان تعهد آن‌ها به سازمان خواهد بود. سوالات 1 تا 8 میزان تعهد عاطفی، 9 تا 16 میزان تعهد مستمر و 17 تا 24 میزان تعهد هنجاری را مشخص می‌کند.

1. تعهد عاطفی: تعهد عاطفی از دلبستگی احساسی فرد به اهداف و ارزش‌های سازمان نشات می‌گیرد. افرادی که تعهد عاطفی دارند، با علاقه باطنی خود به سازمان، مدت زمان طولانی در شرکت باقی می‌مانند، از کار خود خوشحال هستند و پیشنهادات مفیدی در جهت حل مشکلات ارائه می‌کنند. به عبارتی تعهد عاطفی باعث می‌شود اهداف فرد و اهداف سازمان در یک راستا قرار بگیرند. در ادامه چند نمونه از سوالات سنجش تعهد عاطفی آورده شده است:
2. خیلی خوشحال می‌شوم که مابقی دوره خدمتم را در این سازمان بگذرانم.
3. از اینکه درباره سازمان محل کارم با افراد خارج از سازمان صحبت کنم، لذت می‌برم.
4. واقعا احساس می‌کنم که مشکلات این سازمان، مشکل خود من است.
5. فکر می‌کنم به سادگی می‌توانم به همان اندازه‌ای که به این سازمان علاقه دارم، به سازمان دیگری نیز دلبستگی پیدا کنم.

• تعهد مستمر: افرادی که تعهد مستمر دارند، معمولا ترک سازمان را هزینه‌بر می‌دانند و سعی می‌کنند منافع خود را حفظ کنند. این افراد با عقلانی فکر کردن به موضوع، به خاطر نیاز خود در سازمان می‌مانند. در ادامه چند نمونه از سوالات سنجش تعهد مستمر ذکر شده است:
• از عواقب ترک کردن کار فعلی خود، بدون دسترسی داشتن به کار دیگر، ترسی به دل راه نمی‌دهم.
• اگر اکنون تصمیم به ترک سازمان بگیرم، زندگیم به شدت از هم گسیخته می‌شود.
• ممکن است هم‌اکنون ترک سازمان برایم بسیار پرهزینه و زیان‌بار باشد.
• یکی از دلایل اساسی ادامه کارم در این سازمان این است که ترک کردن آن، مستلزم از خودگذشتگی قابل ملاحظه‌ای است. چون ممکن است سازمان دیگر همه منافعی را که در این‌جا وجود دارد، تامین نکند.

• تعهد هنجاری یا تکلیفی: این افراد، ماندن در سازمان را وظیفه اخلاقی خود می‌دانند و فکر می‌کنند خروج آن‌ها از سازمان مشکلات زیادی برای آن ایجاد می‌کند. به همین خاطر ترجیح می‌دهند فعالیت خود را در سازمان ادامه دهند. در ادامه چند نمونه از سوالات سنجش تکلیفی ذکر شده است:
• اعتقاد ندارم که شخص باید همیشه به محل کارش وفادار بماند.
• یکی از دلایل اصلی ادامه کارم با این سازمان آن است که به اعتقاد من وفاداری مهم است، بنابراین خود را ملزم می‌دانم در این سازمان باقی بمانم.
• در صورتی‌که در جای دیگر کار بهتری به من پیشنهاد شود، ترک سازمان محل کارم را صحیح می‌دانم.
• روزگاری که مردم بیشترین مدت زندگی شغلی خود را در یک سازمان می‌ماندند، اوضاع بهتر بود.
• دیگر معقول نیست که فردی بخواهد به عنوان طرفدار پروپاقرص سازمان معروف باشد.

پرسشنامه گوین دیک و بورلی متکالف

پرسشنامه تعهد سازمانی گوین دیک و بورلی لورلی در سال 2001 میلادی با 15 سوال و بر اساس مقیاس لیکرت پنج درجه‌ای (از کاملا موافق تا کاملا مخالف) تنظیم شد که به بررسی سه بعد غرور، اهداف و مشارکت کارکنان می‌پردازد. بخشی از سوالات این پرسشنامه را در ادامه می‌توانید بخوانید:

• من توجه زیادی به سازمان می‌کنم.
• نقش من در داخل سازمان با اهمیت است.
• من از آزادی قابل‌توجهی در مذاکره در زمینه اولویت‌های کاریم برخوردار هستم.

پرسشنامه تعهد سازمانی پورتر

مایکل پورتر به همراه موودی و استیر در سال 1979 میلادی، سه عامل پذیرش سازمان و اهداف، کوشش برای تحقق اهداف و علاقمندی به حفظ عضویت در سازمان را به عنوان تعهد سازمانی تعریف می‌کند. این پرسشنامه دارای 15 توصیف با طیف لیکرت هفت درجه‌ای است که سه بعد عوامل انسانی، شغلی و محیطی را در رابطه با تعهد سازمانی مورد بررسی قرار می‌دهد. از جمله سوالات این پرسشنامه می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• من وقتی با دوستانم درباره سازمان خود صحبت می‌کنم، آن را سازمانی بزرگ برای کار کردن معرفی می‌کنم.
• من دریافته‌ام که ارزش‌هایم با ارزش‌های سازمان خیلی مشابهت دارد.
• تصمیم من مبتنی بر کارم در این سازمان، یک اشتباه مسلم بوده است.

تحلیل پرسشنامه تعهد سازمانی

هر کدام از پرسشنامه‌هایی که در این مطلب به شما معرفی کردیم، با استفاده از روش تحلیل پرسشنامه تعهد سازمانی خاصی آنالیز می‌شود که این کار باید توسط متخصصان منابع انسانی انجام شود. طبیعتا با گذر زمان، متغیرهای مختلفی برای سنجش تعهد سازمانی وارد دنیای مدیریت شده که مدیران سازمان باید به آن‌ها نیز توجه کافی داشته باشند تا بتوانند میزان تعهد و وفاداری کارکنان را نسبت به سازمان بررسی کنند. توجه به تعهد کارکنان نسبت به سازمان به مدیریت منابع انسانی کمک می‌کند تا بیشتر با طرز تفکر نیروی انسانی نسبت به کار و سازمان آشنا شود و گام‌های مهمی در بهبود شرایط بردارد.

منبع

---

سوالات متداول :‌