رضایت شغلی اصطلاح پرتکراری است که احتمالا زیاد شنیده‌اید؛ اما می‌دانید تعریف دقیق آن چیست و چگونه عدم وجود رضایت شغلی می‌تواند بهره‌وری سازمان را کاهش دهد!؟ به‌طور کلی، رضایت شغلی به عنوان میزان رضایت کارکنان از شغل‌شان تعریف می‌شود. شغل در این تعریف، فراتر از وظایف روزانه کارکنان بوده و رضایت از اعضای تیم و مدیران، رضایت از سیاست‌های سازمان و تاثیر شغل بر زندگی شخصی کارکنان را هم شامل می‌شود. می‌توان گفت رضایت شغلی، محرکی برای تغییر رفتار سازمانی و ایجاد انگیزه در کارکنان است تا وظایف خود را بهتر انجام دهند. اگر می‌خواهید بدانید رضایت شغلی چیست و چگونه بر بهبود کیفیت عملکرد یک سازمان اثر می‌گذارد، این مقاله را تا پایان بخوانید.
رضایت شغلی چیست
شغلی را که دوست دارید انتخاب کنید؛ پس از آن دیگر هرگز مجبور نخواهید شد حتی یک روز در زندگی خود کار کنید! این نقل‌قول از کنفسیوس اگرچه مربوط به قرن‌ها پیش است، اما می‌تواند به دنیای امروز ما هم مرتبط باشد. رضایت شغلی (Job Satisfaction) در قرن گذشته به عنوان ترکیبی از شرایط روانی، فیزیولوژیکی و محیطی تعریف می‌شد که در نهایت نشان می‌داد شخص از شغل خود راضی است یا خیر. اما در سال‌های اخیر، این موضوع کمی عمیق‌تر شده و رضایت شغلی را با مجموعه‌ای از احساسات و عواطف مطلوب یا نامطلوب که کارکنان در کار خود دارند، تعریف می‌کند.
به‌طور کلی می‌توان گفت رضایت شغلی یک معیار با قابلیت اندازه‌گیری دشوار است که آن را به عنوان پاسخ احساسی مثبتی، در حین انجام کار یا زمانی که در محل کار حضور دارید، تجربه می‌کنید. سازمان‌های پیشرو در حال حاضر می‌کوشند تا این احساس را به روش‌های گوناگون اندازه‌گیری کنند و تست رضایت شغلی را به عنوان یکی از راه‌های سنجش آن در نظر می‌گیرند.
فراموش نکنید رضایت شغلی از کارمندی به کارمند دیگر متفاوت است. در یک محل کار و تحت شرایط یکسان، عواملی که به یک کارمند کمک می‌کند تا احساس خوبی به شغل خود داشته باشد، ممکن است در مورد کارمند دیگر صدق نکند. به همین دلیل، داشتن یک رویکرد چند بُعدی برای رضایت کارکنان ضروری است که حوزه‌های زیر را پوشش دهد:
- ماهیت کار (چالش‌برانگیز‌بودن، هدایت کارکنان به سطوح بالاتر و…)
- سطح آسایش (ساعت کاری انعطاف‌پذیر، رفت‌و‌آمدهای کوتاه، دسترسی به ابزارهای دیجیتال مناسب و…)
- قدردانی منظم توسط مدیران
- پرداخت رقابتی که کیفیت زندگی کارکنان را تضمین کند
- پیشرفت شغلی در راستای رشد شخصی کارکنان
چرا رضایت شغلی کارکنان بسیار مهم است؟
با بهبود رضایت کارکنان در محیط کار، در نهایت به کارمندانی می‌رسید که درگیرتر و مشتاق‌تر برای انجام وظایف خود هستند. این کار از چند جهت به نفع کارفرما است:
افزایش وفاداری کارکنان
وقتی کارکنان حس کنند در مسیر رشد قرار دارند، احساس رضایت بیش‌تری از کار خود خواهند داشت. از سوی دیگر، تامین منافع کارکنان از سوی سازمان باعث می‌شود تا آن‌ها وظایف و ماموریت‌های خود را به بهترین شکل انجام دهند و این موضوع به حسن نیت سازمانی منجر خواهد شد.
افزایش رضایت مشتریان
اگر کارمندان در محیط کار ناراضی باشند، این احتمال وجود دارد که نارضایتی آن‌ها به‌صورت مستقیم یا غیرمستقیم در تعامل با مشتریان منعکس شود. مثلا مراکز تماس باید به‌طور ویژه به رضایت کارکنان خود اهمیت دهند؛ چون این نارضایتی ممکن است در هر کلمه‌ای که کارکنان در مقابل مشتری به زبان می‌آورند منعکس شود.
این موضوع حتی در مورد مشاغلی هم که به‌طور مستقیم با مشتری در تماس نیستند، صدق می‌کند. رضایت کم می‌تواند باعث ایجاد خطا و اختلال در جریان کار شود. به همین دلیل است که رضایت کارکنان برای شرکت‌های مشتری‌محور حیاتی است.
افزایش بهره‌وری
صرف‌نظر از عنوان شغلی یا حقوق، به نظر می‌رسد کارکنانی که از شغل خود رضایت کافی دارند، می‌توانند تولید بیش‌تری داشته و کارآمدتر باشند. این موضوع در کارکنانی که از فرهنگ سازمانی احساس رضایت کافی دارند یا پاداش‌های مناسب دریافت می‌کنند، بیش‌تر است.
کاهش استعفای کارکنان
یک نیروی کار راضی کم‌تر به ترک شغل خود فکر می‌کند. البته گاهی اوقات خروج کارکنان می‌تواند برای کسب‌و‌کار مفید باشد؛ چون استعدادهای تازه‌ای را به سازمان معرفی می‌کند. اما خروج داوطلبانه ممکن است شما را با خطر از دست دادن استعدادهای برتری مواجه کند که در طول سال‌ها، به دقت آموزش دیده‌اند.
از سوی دیگر، این استعدادها پس از خروج، بخشی از دانش بومی شرکت شما را با خود می‌برند که این می‌تواند در شرایط رقابتی، باعث بروز مشکلاتی شود.
کاهش هزینه‌های منابع انسانی در درازمدت
کارکنان ناراضی احتمالا به نظرسنجی‌های هدف‌مند، یادگیری و توسعه تخصصی بیش‌تری نیاز دارند که در نهایت منجر به هزینه‌های استخدام مجدد و بازآموزی در صورت جابه‌جایی خواهد شد. هر چه رضایت کارکنان در محل کار افزایش یابد، نیاز به صرف چنین هزینه‌هایی در بخش مدیریت منابع انسانی کم‌تر خواهد شد.
افزایش سود
این هدفی است که هر مدیر و کارمندی در نهایت به دنبال آن است. رضایت کارکنان می‌تواند منجر به فروش بالاتر، هزینه‌های کم‌تر و در نهایت نتیجه بهتر شود.
۱۰ عامل تعیین‌کننده سطح رضایت کارکنان
نمی‌توان هیچ تعریف واحدی برای رضایت شغلی بیان کرد؛ چون عوامل موثر در آن به ماهیت محل کار و سایر عوامل بستگی دارد. مثلا یک کارمند راضی در بخش تولید با یک توسعه‌دهنده نرم‌افزار راضی، متفاوت به نظر می‌رسد! با این حال، ده ویژگی وجود دارد که در محیط کاری که کارکنان را به سمت رفاه و رضایت سوق می‌دهد، مشترک است. به جز اصول اولیه مانند پاداش، مزایای کارکنان و امکانات محیط کار، این ده عامل کمک زیادی به بهبود رضایت کارکنان می‌کند:
احترام به کارکنان
محیط کاری که در آن کارکنان مرتبا حس می‌کنند مورد انتقاد قرار گرفته یا تحت نوعی نظارت نامطلوب هستند، با نارضایتی همراه خواهد بود. شما می‌توانید نارضایتی آن‌ها را از طریق گفت‌‌وگوهای رودررو یا به کمک داده‌های ناشناس جمع‌آوری‌شده از طریق نظرسنجی‌ها شناسایی کرده و سپس اقدامات مناسب برای رفع آن را انجام دهید.
احساس امنیت شغلی
امنیت شغلی در حال حاضر یک نگرانی اصلی کارکنان است. شما به عنوان یک کارفرمای آینده‌نگر، باید به وضوح توضیح دهید که چگونه موقعیت یک کارمند در طول سال‌ها تغییر خواهد کرد و او را برای این تغییر مجهز کنید. کارمندان نباید در مورد شغل خود احساس نگرانی و ناامنی کنند. شما می‌توانید با ایجاد یک خط ارتباطی مستقیم بین کارمندان و رهبران ارشد، از این موضوع اطمینان حاصل کنید.
ایجاد وقت و فضایی برای علاقه‌مندی‌های کارکنان
اگرچه امروز بیش‌تر انسان‌ها، بخش قابل توجهی از روز خود را در محل کار می‌گذرانند، ما این به معنی نادیده‌گرفتن سرگرمی‌ها و علایق آن‌ها نیست. محیط کاری که در آن کارکنان از وقت آزاد کافی برای مطالعه کتاب، اطلاع از اخبار، صرف یک وعده غذایی دل‌پذیر و… برخوردار باشند، قطعا رضایت شغلی بیش‌تری ایجاد می‌کند.
اهمیت به کارکنان
باید توجه کنید که فقط مراقبت از کارکنان کافی نیست! شما باید این کار را به صورت منظم و از طریق خبرنامه، پاداش، شناسایی غیررسمی، مشوق‌های پرداختی و سایر شکل‌های ارتباطی با کارکنان خود در میان بگذارید. شرکت‌هایی مثل گوگل و استارباکس که سطح بالایی از رضایت شغلی را دارند، داستان‌های شادی و رضایت کارکنان‌شان را به عنوان بخشی از استراتژی ارتباطی خود نشان می‌دهند.
امکان ارتقا در سازمان
محیط کسب‌و‌کار فعلی بسیار سریع است و اگر پیشرفتی در کار نباشد، کارمندان به سازمان‌های دیگر روی می‌آورند! به نظر می‌رسد بهتر است فاصله بین ترفیع کارمندان کم‌تر از میانگین دوره تصدی آن‌ها باشد. مثلا اگر کارمندان به‌طور متوسط حدود پنج سال در یک شرکت باقی می‌مانند، ترفیع آن‌ها باید حداقل در فواصل دو ساله برنامه‌ریزی شود.
اگر چنین امکانی در شرکت شما وجود ندارد، بهتر است برنامه‌های آموزشی تعاملی ارائه کنید تا هر کارمند فرصتی برای کشف نقش‌های جدید در سازمان داشته باشد. علاوه بر این، خوب است که کارمندان خود را از سیاست‌های ارتقا در سازمان آگاه کنید تا بدانند چه چیزی و در چه زمانی در انتظار آن‌ها است.
وجود فرهنگ بازخورد دوطرفه
کارکنان به بازخورد منظم مثبت و سازنده نیاز دارند تا بدانند که در مسیر درستی قرار گرفته‌اند. آن‌ها می‌خواهند نظرات خود را با مدیران منابع انسانی، مدیریت ارشد و… مطرح کنند تا در هدایت آینده شرکت نقش داشته باشند. این فرهنگ بازخورد دو طرفه برای حفظ رضایت کارکنان ضروری است. البته این که شما به بازخوردهای دریافت‌شده عمل کنید هم در این زمینه بسیار مهم و موثر است!
کیفیت روابط کارمندان با مدیران
همه ما این اصل را شنیده‌ایم که کارمندان شغل خود را رها نمی‌کنند؛ بلکه رئیس خود را ترک می‌کنند! این موضوع توسط نظرسنجی موسسه گالوپ هم تایید شده است. نتیجه نظرسنجی این موسسه نشان داده است که حدود ۷۵ درصد از فرسایش شغلی کارکنان را می‌توان به سرپرستان مستقیم آن‌ها نسبت داد نه خود شغل.
برقراری تعادل بین کار و زندگی کارکنان
شرکت‌ها باید سعی کنند که دست‌یابی به عملکرد بالا منجر به برتری بهره‌وری بر رفاه کارکنان نشود! برای دست‌یابی به این مهم، برقراری تعادل مثبت بین کار و زندگی افراد ضروری است. امکان کار از خانه، مرخصی باحقوق و مزایای کاری انعطاف‌پذیر، راه‌های خوبی برای کمک به کارکنان برای دست‌یابی به این هدف هستند.
پرورش خلاقیت کارکنان در شغل خود
این موضوع تا حدی به نوع کسب‌و‌کار شما بستگی دارد؛ اما در هر صورت نباید به گونه‌ای باشد که روحیه خلاقانه کارکنان در نطفه خفه شود! در واقع برنامه‌های یادگیری و توسعه را می‌توان برای تقویت مهارت‌های خلاقانه به کار گرفت و شرکت را نوآورانه‌تر کرد. در غیر این صورت، شما با نیروی کاری مواجه خواهید شد که احساس می‌کند صدایش شنیده نشده و قوانین شرکت به او تحمیل می‌شود.
ایجاد امکانات منصفانه و فراگیر در سازمان
امکانات محل کار تاثیر مثبتی بر نتیجه کسب‌و‌کارها دارد و در عین حال، فرهنگ و محیط کاری شرکت را هم بهبود می‌بخشد. با برقراری عدالت و انصاف نسبت به همه کارکنان، صرف نظر از سن، جنسیت یا توانایی، می‌توانید سطح رضایت شغلی کارکنان را به صورت عمومی افزایش دهید.
سنجش رضایت شغلی
در طول زمان و با توجه به شرایط، احساسات افراد نسبت به شغل‌شان تغییر می‌کند. سنجش منظم رضایت شغلی توسط سازمان‌ها بسیار مهم است؛ چون رفتار آینده کارکنان را پیش‌بینی می‌کند. به‌طور کلی می‌توان گفت که بهترین روش‌ها برای سنجش رضایت شغلی به شرح زیر است:
- اندازه‌گیری رضایت شغلی به صورت منظم
- استفاده از انواع تست رضایت شغلی که به شکل‌های مختلف، آن را در افراد می‌سنجد. مثلا پرسش‌نامه رضایت شغلی از سوالاتی تشکیل شده که از طریق جمع‌بندی پاسخ‌های ارائه شده توسط کارکنان، می‌تواند میزان رضایت را بسنجد.
- استفاده از پرسش‌نامه و نظرسنجی همراه با جلسات مصاحبه و بحث
- صحبت با سرپرستان، رهبران تیم و مدیران در مورد مشارکت اعضای تیم‌ها
- بررسی احساس رضایت کارکنان به شکل غیرمستقیم یا ایجاد روش‌هایی برای بیان شکایات به شکل ناشناس
- اطمینان‌دادن به کارکنان در مورد محرمانه‌بودن پاسخ‌ها
تست رضایت شغلی از بهترین و استانداردترین روش‌ها برای شناخت میزان رضایت کارکنان در محیط کار است. سوالات این تست معمولا به بخش‌های مختلفی از جمله سوالات مرتبط با محیط کار، مدیریت، شغل اصلی و… تقسیم می‌شود. نمونه پرسش‌نامه رضایت شغلی از سوالات زیر تشکیل شده است:
- آیا از فرهنگ سازمانی حاکم بر محل کار خود راضی هستید؟
- آیا احساس می‌کنید به اندازه کافی با همکاران خود ارتباط دارید؟
- سازمان را تا چه اندازه پذیرای تغییر می‌دانید؟
- به نظر شما مدیریت چقدر شفاف است؟
- آیا از فرصت کافی برای ارتقا و پیشرفت خود برخوردار هستید؟
و…
نتیجه‌گیری
رضایت شغلی یکی از مهم‌ترین و ضروری‌ترین مباحث مورد توجه در سازمان‌ها است. این نوع رضایت با رضایت از خود یا احساس شادمانی تفاوت داشته و به معنی احساس رضایت در محیط کار است که از دست‌یابی به اهداف سازمان و… به دست می‌آید. وجود نارضایتی شغلی در کارکنان از مهم‌ترین عوامل فقدان انگیزه و ناکارآمدی در آن‌ها تلقی می‌شود.
برای مطالعه مطالب بیش‌تر در این زمینه و موضوعات مشابه به وبلاگ کیو سی بی مراجعه کنید. ضمنا برای طرح سوالات خود درباره گواهینامه ایزو و مسائل مرتبط می‌توانید با کارشناسان ما تماس بگیرید.
بدون دیدگاه، دیدگاه خود را در زیر اضافه کنید!