اگرچه کارآفرینی یک فرآیند کلی توسعه و راه‌اندازی کسبوکار به شمار می‌رود اما در مدیریت کارآفرینی با انواع مدل های کارآفرینی مواجه خواهید شد. چیزی که انواع کارآفرینی را از یکدیگر تفکیک می‌کند، تمایل و دیدگاه‌های متفاوت افراد در نوع کسبوکاری است که دوست دارند ایجاد کنند، عده‌ای ترجیح می‌دهند کسب‌وکارهای کوچک داشته باشند، عده‌ای روی استارت آپ‌ها سرمایه‌گذاری می‌کنند و یا حتی برخی به سرمایه‌گذاری‌های خیرخواهانه علاقمند هستند.
با توجه به گستردگی بحث کارآفرینی، این تخصص دسته‌بندی‌های مختلفی دارد که با توجه به این موضوع، ویژگی انواع کارآفرینی نیز متفاوت است. ما در این مطلب سعی کردیم به معرفی و مرور 9 نوع رایج از انواع کارآفرینی بپردازیم و ویژگی‌های هرکدام را به همراه مثال شرح دهیم تا بتوانید شناخت کافی از انواع کارآفرینی داشته باشید. درباره تعریف مدیریت میتوانید مقاله دیگر ما را بخوانید.
کارآفرینی چیست؟
پیش از اینکه به معرفی انواع کارآفرینی بپردازیم، بهتر است ابتدا یک تعریف مشترک از کارآفرینی داشته باشیم. به‌طورکلی کارآفرینی یعنی دیدن فرصت‌ها، کاوش و بهره‌برداری از آنها و ایجاد ارزش پایدار برای خود و دیگران. این تعریف خیلی خلاصه است و طیف گسترده‌ای از فرآیندها را دربرمی‌گیرد اما در تمام فرآیندها سه فعل دیدن، بهره‌برداری کردن و خلاقیت داشتن مشترک است که باید به آن توجه کنیم.
کارآفرینی که در زبان انگلیسی به Entrepreneurship شناخته میشود، یکی از گرایش‌های رشته مدیریت است که با کشف استعداد و توانمندی‌های افراد به پرورش آنها، ایجاد زمینه‌های شغلی جدید و کنترل شرایط محیط کاری بپردازد. کارآفرینی، یکی از اجزای لایفنک عملیات تولید است که با بهره‌گیری از منابع طبیعی، نیروی کار و سرمایه، اقدام به تولید کالا یا ارائه خدمت و در نتیجه سودآوری می‌کند.
معرفی انواع مدل های کارآفرینی
کارآفرینی یک مبحث کاملا پویا است زیرا هر روزه با توجه به تغییراتی که در سراسر جهان رخ می‌دهد، نوع جدیدی از کارآفرینی کشف میشود. هر فرد کارآفرین با توجه به ماهیت و شرایط راه‌اندازی کسبوکار خود، یکی از مدل‌های کارآفرینی را در نظر گرفته و بر اساس آن عمل می‌کند. در این بخش شما را با 9 مدل کارآفرینی کاربردی و ویژگی انواع کارآفرینی آشنا خواهیم کرد:
1.کارآفرینی کسب‌وکارهای کوچک (Small Business Entrepreneurship)
کارآفرینی کسبوکار کوچک به معنی ایجاد یک کسبوکار بدون تبدیل آن به یک شرکت بزرگ یا واحد‌های زنجیره‌ای مختلف است، برای مثال کسبوکار کوچکی مثل رستوران، مغازه خرده‌فروشی و… در این دسته از انواع کارآفرینی قرار می‌گیرند. ویژگی‌های زیر کسب‌وکارهای کوچک را از سایر انواع کارآفرینی متمایز می‌کنند:
- کارآفرینان کسب‌وکارهای کوچک در ابتدا بر یک محصول، بازار یا منطقه متمرکز می‌شوند و برنامه‌ای برای گسترش شرکت ندارد.
- هدف اصلی کارآفرینان کسب‌وکارهای کوچک، کسب سود است.
- این نوع کسبوکارها فاقد سرمایه‌گذار خارجی هستند و با سرمایه فرد کارآفرین به سوددهی می‌رسند و تنها در صورتی وام می‌گیرند که برای ادامه فعالیت ضروری باشد.
2.کارآفرینی کسب‌وکارهای بزرگ (Large Company Entrepreneurship)
شرکتی که دارای تعداد محدود چرخه عمر باشند به عنوان کسبوکار بزرگ در نظر گرفته میشود. این نوع کارآفرینی، برای کارآفرین‌های حرفه‌ای مناسب است که به خوبی می‌دانند چگونه نوآوری را در سازمان حفظ کند. این کسبوکارها عموما دارای یک تیم بزرگ از مدیران هستند و اغلب خدمات و محصولات جدیدی بر اساس ترجیحات مصرف‌کننده ایجاد می‌کنند تا تقاضای بازار را برآورده کنند. در این شرایط ممکن است شرکت موجود در موقعیت مناسبی برای انشعاب در بخش‌های دیگر یا مشارکت در فناوری جدید داشته باشد. اگر یک کسبوکار کوچک به سرعت رشد کند، امکان تبدیل آن به یک کسبوکار بزرگ وجود دارد. شرکت‌هایی مانند مایکروسافت، گوگل و دیزنی جزو این دسته هستند. مدیر عامل کسب‌وکارهای بزرگ یا بازار جدیدی برای شرکت پیش‌بینی می‌کنند یا موقعیتی فراهم می‌کنند تا افراد درون شرکت، ایده‌های خلاقانه خود را برای شروع فرآیند جدید در اختیار شرکت یا مدیریت قرار دهند.
3.کارآفرینی اجتماعی (Social Entrepreneurship)
کارآفرینی اجتماعی نوعی از کارآفرینی است که کارآفرین قصد دارد مشکلات اجتماعی را با محصولات و خدمات خود حل کند. هدف اصلی کارآفرینی اجتماعی سودآوری یا کسب ثروت نیست بلکه با هدف تبدیل شدن جهان به یک مکان بهتر و ایجاد منفعت برای جامعه و نوع بشر فعالیت دارد. کارآفرینان اجتماعی زندگی خود را وقف راه‌اندازی سازمان‌های غیرانتفاعی و خیریه می‌کنند تا در جهت بهبود جامعه قدم بردارند. به عنوان نمونه‌ای از کارآفرینی اجتماعی می‌توان به خیریه محک اشاره کرد.
4.کارآفرینی استارتاپی مقیاس‌پذیر (Scalable startup Entrepreneurship)
این نوع کارآفرینی زمانی پدیدار میشود که کارآفرین معتقد است شرکتش می‌تواند دنیا را تغییر دهد. این نوع شرکت‌ها معمولا فعالیت خود را با یک ایده منحصربه‌فرد یا طرح تجاری، دریافت بودجه از سرمایه‌گذاران خطرپذیر و استخدام کارمندان متخصص آغاز می‌کنند. کارآفرینان استارتاپی اغلب بر فناوری متمرکز هستند و در جستجوی چیزهای گمشده و نیازمندی‌های بازار هستند تا بتوانند راه‌حلی خلاقانه برای آن ایجاد کنند. استارتاپ‌ها به‌دنبال گسترش سریع و سود بسیار بالا هستند. از جمله کارآفرینی‌های استارتاپی می‌توان به فیس‌بوک، اوبر و یا اینستاگرام اشاره کرد.
5.کارآفرینی نوآورانه (Innovative Entrepreneurship)
کارآفرینان نوآور افرادی هستند که همواره به دنبال یافتن ایده‌ها و اختراعات جدید هستند تا آنها را به سرمایه‌گذاری تجاری تبدیل کنند. افراد نوآور اغلب به دنبال مفاهیم یا کارهایی هستند که پیش از این کسی به آنها فکر نکرده باشد. هدف این افراد ایجاد تغییر در شیوه زندگی مردم از طریق ارائه محصولات و خدمات متمایز است تا بتوانند زندگی بهتری داشته باشند. جالب است که اکثر نوآوری‌ها در این نوع کارآفرینی، در دسته فناوری قرار می‌گیرند. کارآفرینان نوآور عموما افراد باانگیزه و پرشوری هستند، از جمله کارآفرینان نوآور می‌توان به استیو جابز و بیل گیتس اشاره کرد که با سرمایه‌گذاری روی دو محصول نوآورانه و متفاوت، به موفقیت رسیدند.
6.کارآفرینی پرتلاش (Hustler Entrepreneurship)
کارآفرینی هاستلر یا پرتلاش یکی از انواع کارآفرینی است که فرد فعالیت خود را با کسبوکاری کوچک آغاز می‌کند و از طریق کار سخت و تلاش، در جهت رشد تجارت خود تلاش می‌کند. مثلا مسئول فروشی که دارای روحیه تلاش‌گر باشد، برای دستیابی به فروش موردنظر با افراد زیادی تماس می‌گیرد و از تلاش دست برنمی‌دارد. گاهی هم ممکن است فرد برای کسبوکار خود ایده منحصربه‌فردی نداشته باشد اما چون سخت‌کوش‌تر از سایر کسب‌وکارهای مشابه است، به موفقیت دست پیدا می‌کند. کارآفرینان هاستلر اغلب افرادی سختکوش با تلاش مستمر هستند، روحیه تسلیم‌ناپذیری دارند و برای رسیدن به اهداف خود تمام تلاش خود را به کار می‌گیرند.
7.کارآفرین مقلد (Imitator Entrepreneurship)
کارآفرینان مقلد افرادی هستند که از ایده‌ای تجاری دیگران به عنوان منبعی برای الهام استفاده می‌کنند یا در جهت بهبود ایده‌هایی که قبلا وجود داشته در تلاش هستند. کار این افراد برخی از محصولات یا خدمات را سودآورتر می‌کند. برای مثال ممکن است شخصی از اپلیکیشن Uber الهام بگیرد و با اندکی تغییر، برنامه تاکسی آنلاین خود را پیاده‌سازی کند و برخی از سیاست‌های کسبوکار اصلی را بهبود ببخشد. کارآفرینان مقلد اغلب افرادی بااراده و بااعتمادبه‌نفس هستند که تمایل دارند به ایده‌های جدید فکر کنند و سخت کار انجام دهند اما فعالیت خود را با کپی ایده از دیگران شروع می‌کنند. این افراد هنگام راه‌اندازی کسبوکار خود از اشتباهات دیگران درس گرفته‌اند و به دنبال راه بهتری برای اجرای آنها هستند. شاید این نوع کارآفرینی مورد پسند بسیاری از جامعه نباشد اما واقعیت این است که رقابت در دنیای کاری همواره دشوار و غیرقابل‌انکار است.
8.کارآفرین محقق (Researcher Entrepreneurship)
کارآفرین محقق یا جستجوگر، فردی است که پیش از راه‌اندازی کسبوکار خود و یا ارائه محصول و خدمت، وقت زیادی را صرف تحقیقات می‌کند. این افراد معتقدند که با آمادگی بیشتر و داشتن اطلاعات موردنیاز، شانس بیشتری برای موفقیت کسبوکار خود دارند. کارآفرین محقق، ایده‌های مختلف را مورد مطالعه قرار داده و تمام جنبه‌های شروع یک کسبوکار جدید را به‌طور کامل بررسی می‌کند. این افراد پیش از سرمایه‌گذاری، شانس موفقیت پروژه را به خوبی می‌سنجند و بعد اقدام می‌کنند، در برخی موارد حتی ممکن است لیستی از مشکلات احتمالی در مسیر فعالیت را نیز حاضر کنند تا بتوانند کم‌خطرترین سرمایه‌گذاری را داشته باشند. به‌طورکلی می‌توان گفت که کارآفرینی پژوهشی به جای شهود، بر مبنای واقعیت، داده‌ها و منطق پیش می‌رود. یکی از مزیت‌های کارآفرینان محقق این است که تمایلی به تصمیمات احساسی ندارند و همواره بر اساس اندازه‌گیری و آزمایش سعی می‌کنند بهترین تصمیم ممکن را بگیرند.
9.کارآفرینی خریدار (Buyer Entrepreneurship)
خریدار یکی از انواع کارآفرینی است که از ثروت خود برای تقویت سرمایه‌گذاری‌های تجاری استفاده می‌کند. تخصص این افراد، استفاده درست از ثروتشان در جهت خرید کسب‌وکارهای سودآور و موفق است. این دسته از کارآفرینان، کسب‌وکارهایی که آینده‌ای امیدوارکننده دارند را شناسایی کرده و روی آن سرمایه‌گذاری می‌کنند. این نوع کارآفرینی مختص ثروتمندان بوده و نسبت به سایر انواع کارآفرینی ریسک کمتری دارد، زیرا فرد بابت خرید شرکت‌های باسابقه هزینه می‌کند. نمونه موفقی از این نوع کارآفرینی، فعالیت گوگل است که بسیاری از شرکت‌های کوچک با ایده‌های رقابتی منحربه‌فرد را تصاحب کرده و با این کار موفقیت خود را گسترش داده است. این نوع کارآفرینی به درک کافی از تجارت داخلی و خارجی نیاز دارد، زیرا شناخت کافی روی تصمیم‌گیری و سرمایه‌گذاری فرد حیاتی است.
جمع‌بندی
احتمالا پیش از خواندن این مطلب، زمانی‌که کلمه (کارآفرین) را می‌شنیدید، فردی در ذهنتان تصور می‌کردید که یک شرکت کوچک راه‌اندازی می‌کند و بعد از مدتی به درآمد میلیون‌دلاری می‌رسد، اما حالا دیدگاه متفاوتی نسبت به انواع کارآفرینی دارید. در این مطلب 9 مدل از انواع کارآفرینی معرفی شد که هرکدام ویژگی‌های خاص خود را داشته و در اکثر مواقع با تصور ذهنی ما تفاوت دارند. بسیاری از کسبوکارها با وجود طول عمر زیاد، نسبتا کوچک باقی می‌مانند و برخی هم رشد می‌کنند اما به هرحال هر کدام از این موارد در دسته‌های مختلف انواع کارآفرینی قرار می‌گیرند. برای کسب اطلاعات بیشتر میتوانید به استاندارد ایزو 56000:2020 – مدیریت نوآوری ،مراجعه نمایید.
