تویوتا به عنوان سودآورترین خودروسازی جهان، سمبل فرهنگ سازمانی در ژاپن است. مسلماً مهم‌ترین عامل در موفقیت این شرکت، فرهنگ سازمانی تویوتا است.
تویوتا از نظر درآمد خالص در برابر سایر خودروسازان پیشتاز بوده و برای چندین دهه فاصله خود را از رقبا حفظ کرده است. به طوری که در سال 2021، به عنوان خودروساز اول ایالات متحده از نظر فروش شناخته شد. این آمار نشان می‌دهد که صنایع دیگر می‌توانند چیزهای زیادی از ارزش های شرکت تویوتا بیاموزند. مقاله پیش‌رو، دیدگاه دقیقی از فرهنگ سازمانی تویوتا و ویژگی‌های آن ارائه می‌دهد. مطمئناً دانستن اصول کاری تویوتا می‌تواند روزنه‌ای برای موفقیت کسب و کار شما باشد. با ما در کیو‌سی‌بی همراه باشید.
ویژگی‌های فرهنگ سازمانی تویوتا
شرکت تویوتا موتورز (Toyota MotorS Corporation) یکی از برترین تولیدکنندگان خودرو در آمریکای شمالی است. تویوتا، همواره پیشتاز نوآوری در صنعت خودروسازی بوده و خط تولید خودروهای متنوعی را در سراسر جهان راه‌اندازی کرده است. عناصر فرهنگ سازمانی تویوتا شامل یکپارچگی، نوآوری و انرژی بالا و اشتیاق به کار به همراه صداقت در کار به شکل یک دستور‌العمل در رویه‌ها و سیاست‌های تولید خودرو تویوتا اعمال می‌شود. تویوتا به دلیل آینده‌نگری در بین رقبای خود متمایز شده است. به‌طوری که در محیط تجارت پرشتاب امروزه، تویوتا همواره برای پاسخ به تقاضاهای متنوع بازار از قبل برنامه‌ریزی می‌کند.
در پس تمام موفقیت‌های کم‌نظیر تویوتا، فرهنگ سازمانی تویوتا بر اساس مدیریت ژاپنی حضور چشمگیری دارد. تویوتا به کارمندان خود به چشم افرادی با تمام ویژگی‌های انسانی نگاه می‌کند و نه صرفاً یک نیروی کاری. تویوتا به خوبی این واقعیت را درک می‌کند که افراد دارای توانایی‌ها و مهارت‌های متفاوتی هستند. بنابراین، به دنبال کشف استعدادهای احتمالی کارمندان و پرسنل است تا با بهره‌گیری از آن، فرصت مناسب برای رشد شرکت را ایجاد کند. رویکردهای متنوع به بحث اشتغال، به شکل‌گیری مجموعه‌ای از ایده‌های جدید در این شرکت کمک می‌کند. استخدام باهوش‌ترین و بهترین افراد از استراتژی‌های تجاری رسمی تویوتا است، این استراتژی به تویوتا کمک می‌کند تا فرصت‌های جدیدی برای مشارکت ایجاد کند و در عین حال تصویری از تویوتا بسازد که به تعالی متعهد است. در تویوتا، هرکسی که در فرآیند تولید شرکت دارد، برای برتری و تعهد به وظایف خود تلاش می‌کند.
اخلاق و مسئولیت اجتماعی دغدغه اصلی تویوتا است. «اخلاق» به عنوان ارزش مرکزی در فرهنگ سازمانی تویوتا شناخته می‌شود. کل فرآیند تولید با این مجموعه ارزش‌های اخلاقی پیش می‌رود و تمایز بزرگی به عنوان «راه تویوتا» در مقایسه با دیگر کمپانی‌ها ایجاد می‌کند. علیرغم داشتن نیروی کار بسیار متنوع، به مدد این خط مشی منصفانه و اخلاقی، هیچ پیش داوری یا فرضیه کلیشه‌ای در تویوتا وجود ندارد.
فرهنگ سازمانی تویوتا به سرعت به سمت گنجاندن TQM در فرآیند تولید حرکت می‌کند. تویوتا با تمام سهامداران و مشتریان خود رابطه قوی و تنگاتنگی داشته و درک بالایی بین تویوتا و تامین‌کنندگانش وجود دارد.
تویوتا به دلیل احساس مسئولیتی که در قبال جامعه دارد، اعتقاد به تلاش مضاعف برای بهبود کیفیت زندگی مردم دارد. در این راستا با بسیاری از سازمان‌ها، دانشگاه‌ها، مدارس و سایر کسب‌وکارها برای حمایت از برنامه‌هایی که برای دنیا مفیدند، همکاری می‌کند.
هنجارهای فرهنگ سازمانی تویوتا
برخی از قوانین و هنجارهای مهم در تویوتا شامل موارد زیر است:
1.رعایت حقوق بشر
در فرهنگ سازمانی تویوتا، به حقوق انسانی کارمندان احترام گذاشته می‌شود. هیچ‌گونه تبعیض جنسیتی، نژادی یا قومی، مذهبی و حتی سن یا موقعیت مادی و اجتماعی بین افراد وجود ندارد. هرگونه تعرض و آزار و اذیت در محل کار به هیچ وجه تحمل نمی‌شود. تویوتا مطابق با مقررات، کارمندان خود را مورد حمایت اجتماعی و حقوقی قرار می‌دهد.
2.محیط کار ایمن و سالم
ارائه محیط کار ایمن، سالم و راحت از اولویت‌های اساسی فرهنگ سازمانی تویوتا است. سیستم‌های تویوتا برای پیشگیری از حوادث طراحی شده‌اند. در صورت وقوع هرگونه حادثه در محل کار، تویوتا تمام بخش‌های مربوطه را تا اصلاح کامل و برطرف کردن مشکلات فنی متوقف می‌کند. در واقع شرایط محیط کاری تویوتا از نظر احترام به کارمندان کاملاً ایده‌آل و امن است.
3.کار گروهی
برای دستیابی به اهداف و انجام کارآمد وظایف و تلاش برای ارتقای قابلیت‌های افراد فرهنگ کار تیمی در تویوتا دائما تمرین می‌شود. همه مدیران و سرپرستان، کارمندان را تشویق به کار تیمی می‌کنند و زیردستان خود را برای انجام درست وظایفشان راهنمایی می‌کنند.
4.مشتری مداری
در فرهنگ سازمانی تویوتا مشتری ارزشمندترین دارایی شرکت محسوب می‌شود. تویوتا نگرانی زیادی در مورد امنیت مشتریان خود دارد و تمام تلاش خود را می‌کند تا خودروی تولیدی این شرکت به شیوه‌ای امن و سالم در استفاده مشتریان قرار گیرد. بنابراین اطلاعات کافی و هشدارهای ایمنی لازم در مورد تجهیزات جدید را در اختیار آنها قرار می‌دهد.
5.التزام به رعایت مفاد قرارداد
تویوتا به شرایط و ضوابط قراردادها با شرکای تحقیق و توسعه خود توجه خاصی دارد و تعهد کاملی به رعایت آنها دارد. برای این گونه قراردادها کلیه قوانین و مقررات بررسی می‌شود و براساس الزامات نظارتی کشورهای مختلف محدودیت‌های لازم در نظر گرفته می‌شود.
سلسله مراتب در ساختار سازمانی تویوتا
تویوتا یک شرکت چند ملیتی است. هرچندتصمیمات اصلی تویوتا از ژاپن گرفته می‌شود. در چارت سازمانی تویوتا سه لول وجود دارد که به امور گروه‌های تولید رسیدگی می‌کند:
- معاون اجرایی
- مدیر عامل ارشد
- مدیر عامل
تصمیمات با نظر نهایی مدیران اجرایی در ژاپن اعمال می‌شود. با اینکه فرهنگ سازمانی تویوتا بدون مرز و بدون طراحی خاص سازمانی مشخص شده است، اما موفق به ایجاد نوعی اتحاد استراتژیک در این کمپانی شده است.
ویژگی‌های مهم ساختار تویوتا عبارتند از:
- تصمیم گیری براساس سبک متمرکز است و تصمیمات عمده در سطوح بالای مدیریت در ژاپن گرفته می‌شود. اختیار تصمیم‌گیری‌های مهم برای سطوح بالای سلسله مراتب سازمان حفظ می‌شود.
- تقسیم‌بندی وظایف شغلی در قالب انواع بخش‌سازی عملکردی، محصول و جغرافیایی از مهم‌ترین قراردادهای شرایط محیط کاری تویوتا است. تویوتا دارای ساختار سلسله مراتبی سازمانی با چندین لایه مدیریتی بین کارکنان سطح بالا تا خط مونتاژ است. در تویوتا دامنه کنترل محدودی وجود دارد و تنها 49 مدیر عامل در هر بخش حضور دارند. به دلیل ساختار سلسله مراتبی ثابت، سیستم ارتباطی رسمی، ساختار تصمیم‌گیری متمرکز، می‌توان گفت فرهنگ سازمانی تویوتا ساختار مکانیکی دارد. در تویوتا هر کارمندی نه تنها باید پاسخگوی مقام یا مدیر بالادستی باشد، بلکه باید به مهندس اصلی که نماینده منافع مشتری است نیز پاسخ دهد. بنابراین از ساختار سنتی به سمت ساختار مبتنی بر محصول عبور می‌کند.
- براساس ساختار سازمانی تویوتا، دستورات و تصمیمات مهم از جانب مدیریت ارشد تویوتا گرفته می‌شود و سپس این تصمیمات برای اجرا به سطوح پایین‌تر ابلاغ می‌شود. در تویوتا یک نوع فرهنگ «بگو»برای تصمیم‌گیری وجود دارد. مدیریت عالی دستورات را صادر کرده و منتظر اجرا می‌ماند.
شیوه های ارتباط درون سازمانی تویوتا
مدیریت ارتباطات سازمانی و خبرنامه‌ها، عناصر حیاتی جهت آگاه سازی کارکنان است و در عین حال تصور عمومی از اعتبار شرکت را ارتقا می‌بخشد. در شرکت تویوتا، ارتباطات نوشتاری در تمام سطوح سازمان برقرار است. برای انتشار اطلاعات شرکت، از تابلوی اعلانات استفاده می‌شود. البته این روش ارتباطی آنقدرها مؤثر نیست و افراد معمولاً آن را نادیده می‌گیرند و نمی‌خوانند. در تویوتا از بولتن‌ها نیز استفاده می‌شود که ابزار ارتباطی موثرتری است. بولتن‌ها روی پیشخوان‌ها یا دفاتری قرار می‌گیرند که برای همه اعضای سازمان در دسترس است. تویوتا برای ارسال پیام‌های فوری از تلفن‌های همراه استفاده می‌کند. پیام‌رسانی فوری به کارکنان تویوتا امکان می‌دهد به طور مؤثر و کارآمد با سازمان در ارتباط باشند. ایمیل نیز به عنوان یک وسیله ارتباطی در تویوتا رایج است.
البته ناگفته نماند تعامل و ارتباط چهره به چهره نیز در تویوتا صورت می‌گیرد. همه این وسایل ارتباطی که در تویوتا استفاده می‌شود، نقش مهمی در انتقال پیام‌های مهم و ضروری ایفا می‌کند که به اشاعه فرهنگ سازمانی تویوتا کمک فراوانی می‌کند.
رهبری در تویوتا
تویوتا رهبری و مدیریت ناب را در نظر دارد. رهبری ناب در دو مفهوم ساده اما قدرتمند تجسم می‌یابد:
- در فرهنگ سازمانی تویوتا احترام به مردم به عنوان شرکای بلندمدت کسب و کار از اولویت‌های رهبری ناب تلقی می‌شود.
- در رویکرد رهبری ناب به کارمندان ضعیف، این فرصت داده می‌شود که با شرکت در یک فرآیند بهبود مستمر، فرصت رشد و ارتقای توانایی‌های خود را پیدا می‌کنند.
دایره اوهنو و اصول کاری در تویوتا
یکی از نمونه‌های معروف که نشان‌دهنده فرهنگ تویوتا است، دایره اوهنو است. تایچی اوهنو، پدر فرهنگ سازمانی تویوتا لقب گرفته است. روایتی در راه تویوتا از او آمده است که با هم مرور می‌کنیم:
« اوهنو در حال آموزش به تریووکی مینورا، رئیس تویوتا در آمریکای شمالی بود. اوهنو به مینورا دستور داد که دایره‌ای روی زمین بکشد و درون این دایره بایستد و از آنجا به روند تولید فکر کند. اوهنو هیچ راهنمایی دیگری به مینورا نداد و وظیفه بررسی را به خود او واگذار کرد. هشت ساعت بعد اوهنو برای بررسی نتیجه بازگشت! او از مینورا پرسید که به چه نتیجه‌ای رسیده است؟ مینورا در پاسخ به مشکلات زیادی در فرآیند تولید اشاره کرد.»
در واقع مینورا متوجه شد که صرف زمان در حلقه اوهنو برای مشاهده فرآیند تولید تا چه اندازه ارزشمند است. او توانست با تمرکز بر روش‌های تولید، شیوه‌هایی را کشف کند که به سادگی فرآیند تولید را ارتقا می‌دهند. واقعیت این است که مشاهده دقیق و روشمند چیزی است که منجر به موفقیت می‌شود. بنابراین ما می‌توانیم ارزش‌های فرهنگ سازمان را با مشاهده دقیق درک کنیم!
علت تغییر فرهنگ سازمانی در تویوتا
تویوتا دارای ساختار سازمانی سلسله مراتبی و بخشبندی‌شده است. این ساختار در سال 2013 دستخوش تغییرات قابل توجهی شد. علت تغییر فرهنگ سازمانی در تویوتا، مرجوعی محصولات شرکت در سال 2009 و مشکلات ایمنی مربوط به این محصولات بود. در ساختار سازمانی قدیمی، تویوتا یک سلسله مراتب متمرکز و قوی داشت و دفتر مرکزی شرکت در ژاپن تمام تصمیمات اصلی را می‌گرفت. واحدهای تجاری با یکدیگر ارتباط نداشتند و همه ارتباطات باید از طریق ستاد مرکزی انجام می‌شد. این ساختار سازمانی به دلیل کندی پاسخ‌دهی خصوصاً برای رسیدگی به مسائل امنیتی مورد انتقاد گسترده قرار گرفت و در نهایت شرکت مجبور به سازماندهی مجدد فرهنگ سازمانی تویوتا در سال 2013 شد.
سخن آخر
تویوتا متعهد به تعالی است و در این راه نه تنها از تکنیک‌های تولید متعالی استفاده می‌کند، بلکه رویکرد رهبری ناب نیز در تویوتا اعمال می‌شود. احترام به همه افراد درون سازمان و سهامداران، تعهد به ارزش‌های اخلاقی قوی و منشور رفتار سازمانی، استخدام افراد با استعداد و باهوش بدون هیچ گونه تبعیض نژادی، قومیتی و… همگی از ویژگی‌های اساسی فرهنگ سازمانی تویوتا است.
از تمام ابزارهای موثر به صورت ترکیبی برای ارتباطات داخلی تویوتا استفاده می‌شود. با این حال تویوتا دارای ساختار سازمانی مکانیکی در تصمیم‌گیری است، بنابراین تصمیم‌گیری‌ها به صورت متمرکز توسط مدیران ارشد تویوتا اتخاذ می‌شود.
سوالات متداول :
اصول اولیه راه تویوتا همان‌طور که در مانیفست کمپانی توضیح داده شده بهبود مستمر و احترام به مردم است. مواجهه با مشکلات، کار گروهی و احترام متقابل از دیگر عناصر این فرهنگ سازمانی است.
فرهنگ سازمانی تویوتا یادگیری را به عنوان راهی برای یافتن راه‌حل مشکلات در نظر می‌گیرد. به این ترتیب، تویوتا با حمایت فرهنگ سازمانی خود، به طور مستمر فرآیندها و محصولات را براساس تحقق اهداف و بیانیه چشم‌انداز سازمانی خود بهبود می‌بخشد.
خودشکوفایی فردی در تویوتا به عنوان تابعی از کار گروهی مورد تاکید قرار گرفته است. کارمندان نمونه که به عنوان مربی گروه عمل می‌کنند، به عنوان افراد جدا از گروه دیده نمی‌شوند. بلکه به عنوان بازتابی از گروهی است که طبق منشور فرهنگ سازمانی تویوتا حرکت می‌کند.
تفکر مثبت، محصولات باکیفیت، خلاقیت در کنار مهارت. این عبارات تا به امروز بدون تغییر در فرهنگ سازمانی تویوتا با کار گرفته شده‌اند. خاستگاه کسب و کار تویوتا در خلق محصولی خوب از تفکر درست است.
بدون دیدگاه، دیدگاه خود را در زیر اضافه کنید!