تغییر، بخش اجتناب‌ناپذیر سازمان‌ها و حتی زندگی انسان است، اما مقاومت در مقابل تغییر نیز همواره همراه هر تغییری وجود داشته و یکی از چالش‌هایی است که مدیران با آن مواجه می‌شوند. یکی از مهم‌ترین وظایف مدیران، علی‌الخصوص مدیریت منابع انسانی، تسهیل فرآیند تغییرات است. مقاومت در مقابل تغییر، بخشی از ماهیت انسان است که ترجیح می‌دهد عادات خود را ثابت نگه دارد. اینجا است که مبحثی به نام مدیریت تغییر وارد بازی می‌شود. یک سازمان برای کسب موفقیت همواره باید برای سازگاری با تغییرات تلاش کند. هماهنگ شدن با تغییرات کار آسانی نیست اما واقعیت این است که تغییر همیشه چیز بدی نیست. در این مطلب از کیو سی بی شما را با مقاومت در مقابل تغییر، دلایل مقاومت در برابر تغییر و روش های غلبه بر این چالش آشنا خواهیم کرد.
مقاومت در مقابل تغییر چیست؟
مقاومت در مقابل تغییر (Resistance to Change) یکی از مهم‌ترین جنبه‌های مدیریت تغییر است. مقاومت در مقابل تغییر به معنی عدم تمایل به سازگاری با تغییراتی مثل شرایط جدید یا راه‌های جدید انجام یک کار است. این پدیده ممکن است در شخص، روابط بین‌فردی و یا حتی در سازمان‌ها اتفاق بیفتد. دلایل زیادی برای مقاومت در برابر تغییر وجود دارد. اما مهم‌ترین عامل، ریشه در ترس از عوامل ناشناخته دارد. انسان همواره ترجیح می‌دهد از الگوهای ثابت و پیش‌بینی‌شده پیروی کند، بنابراین هرگونه عدم‌اطمینان (چه مثبت و چه منفی) موجب اضطراب او می‌شود.
تغییرات سازمانی به‌طور قابل‌توجهی بر عملکرد سازمان تاثیر می‌گذارند. در این شرایط، مقاومت در مقابل تغییر امری کاملا طبیعی است که باید با کمک مدیریت یکپارچه آن را هموار کرد. عدم تمایل کارمندان به سازگاری با تغییرات در سازمان ممکن است به صورت آشکار یا پنهان (ضمنی) خود را بروز دهد. به عنوان مثال ممکن است بخشی از کارکنان یک سازمان مخالفت و موضع خود را نسبت به تغییر از طریق اعتراضات آشکار صریحا اعلام کنند و بخش دیگری با عدم‌پذیرش تغییرات، به‌طور ضمنی این کار را انجام دهند. منحنی تغییر از چهار مرحله عدم پذیرش، ترس یا خشم، پذیرش و تعهد تشکیل شده است که مقاومت در برابر تغییر اولین مرحله در این منحنی است. در چنین شرایطی، مدیران سازمان باید شناخت عمیقی نسبت به مشکلات و دلایل مقاومت در برابر تغییر داشته باشند تا بتوانند روش های غلبه بر مقاومت در مقابل تغییر را در سازمان ایجاد کنند.
5 دلیل رایج برای مقاومت در مقابل تغییرات سازمانی
مقاومت در برابر تغییر به عنوان یکی از موانع اصلی در مسیر توسعه و پیشرفت سازمان و تعریف مدیریت به‌شمار می‌رود، با این وجود چرا در برابر تغییر مقاومت می‌کنیم؟ دلایل مختلفی برای مقاومت یک کارمند در برابر تغییرات سازمانی وجود دارد که در این بخش به معرفی پنج دلیل رایج مقاومت در برابر تغییر می‌پردازیم:
1.کمبود اعتماد
زمانی‌که کارکنان به شخصی که تغییر ایجاد می‌کند اعتماد کافی نداشته باشند، مقاومت آن‌ها در برابر تغییر، تبدیل به یک مانع بزرگ می‌شود. عدم اعتماد به تیم رهبری یا شرکت، یکی از مهم‌ترین علل مقاومت است که معمولا در سازمان‌ها نادیده گرفته می‌شود. کارکنانی که در برابر یک ابتکار یا تغییر مقاومت می‌کنند، اغلب به جای خود تغییر، به فردی که در موقعیت رهبری است، عکس‌العمل احساسی نشان می‌دهند. این مقاومت نشان‌دهنده این است که رهبر تیم هنوز نتوانسته اعتماد اعضا را جلب کند.
2.واکنش‌های احساسی
تغییر وضعیت موجود کار دشواری است و برخی از افراد ممکن است نسبت به هرچیزی که روال عادی زندگیشان را مختل کند، واکنش احساسی نشان دهند. احساسات بخشی از هر سازمان است و نادیده گرفتن یا جلوگیری از بروز احساسات هیچ تاثیری در کاهش آن‌ها ندارد. پاسخ‌های عاطفی رایج برای تغییر، ترس، عدم‌اطمینان و نگرانی است، اما ممکن است کارکنان توانایی بیان احساسات خود را نداشته باشند و به اشکال مختلفی این موضوع را بروز دهند.
مدیریت تغییر مدل‌های مختلفی مثل منحنی تغییر کوبلر-راس یا مدل انتقال پل ارائه کرده که می‌تواند به کاهش این علت رایج کمک کند. طبق این مدل‌ها، تغییر می‌تواند منجربه احساس از دست دادن و غم و اندوه شود، به همین دلیل رهبران سازمان باید برای مدیریت احساسات و سوق دادن افراد به سمت پذیرش تغییر آمادگی لازم را داشته باشند.
3.ترس از شکست
درصورتی‌که کارکنان از توانایی‌‌های خود نسبت به سازگاری با تغییر اطمینان نداشته باشند، از تغییر پشتیبانی نخواهند کرد و از این طریق سعی می‌کنند از خود در برابر شکست محافظت کنند. اغلب کارمندان نگران هستند که تغییر منجر به بررسی عملکرد و از بین رفتن امنیت شغلی آن‌ها شود یا تاثیر منفی روی دستمزدشان داشته باشد.
بهترین راه برای کنترل این احساس، ایجاد دانش و توانایی بیشتر در کارکنان است. آموزش و آشنایی افراد با مهارت‌های مورد نیاز و کسب تجربه کافی می‌تواند تاثیر زیادی در روند پذیرش تغییر داشته باشد. به عنوان مثال اگر قرار است یک سیستم نرم‌افزاری جدید در سازمان اجرا شود، نحوه کارکرد و انتقال اطلاعات در نرم‌افزار به‌طور کامل به اعضای تیم آموزش داده شود.
4.ارتباطات ضعیف
فقدان ارتباطات می‌تواند روی بهترین برنامه‌ریزی‌ها برای تغییر تاثیر زیادی بگذارد. پرورش فرهنگ شفافیت و به اشتراک گذاشتن اطلاعات با کارمندان در دوران تغییر می‌تواند به برقراری ارتباط بین کارکنان و مدیران کمک کند. هرچه کارکنان اطلاعات کم‌تری در اختیار داشته باشند، حالت تدافعی پیدا می‌کنند و زمان موردنیاز برای پردازش اطلاعات مربوط به تغییر را نخواهند داشت، بنابراین مقاومت بیشتری در برابر تغییر از خود نشان می‌دهند. یکی از روش های غلبه بر مقاومت در برابر تغییر، تهیه یک برنامه ارتباطی تغییر است که تمام اقدامات موردنیاز قبل، در حین تغییر و پس از آن را مشخص می‌کند.
5.زمان‌بندی‌های غیرقابل پیش‌بینی
تغییر نباید خیلی سریع به سازمان و اعضای آن تحمیل شود. مدیریت سازمان باید در زمان‌بندی‌های تغییر، حد تعادل را حفظ کند و با جدول زمانی درست اجرای تغییرات را آغاز کند. در برنامه‌ریزی هر اقدامی به‌طور کامل ترسیم و ددلاین‌های هر مرحله تعیین می‌شود. معمولا طراحی مسیر بین وضعیت فعلی و پذیرش تغییر به رهبران کمک می‌کند تا گام‌های موردنیاز را برای تسهیل فرآیند تغییر شناسایی کنند.
روش های غلبه بر مقاومت در مقابل تغییر
حالا که با برخی از دلایل مقاومت در مقابل تغییر آشنا شدید، وقت آن رسیده که به بررسی روش های غلبه بر مقاومت در برابر تغییر بپردازیم. اخذ گواهینامه ایزو 34000، تعالی منابع انسانی، ابزار ارزیابی و آسیب‌شناسی فرآیندهای مربوط به منابع انسانی است که به حل چالش‌هایی مثل مقاومت در مقابل تغییر کمک می‌کند. در این بخش چند مورد از رایج‌ترین روش های غلبه بر مقاومت در برابر تغییر را به شما معرفی خواهیم کرد:
1.برجسته کردن اهمیت تغییر از طریق آموزش
برای جلوگیری از مقاومت در مقابل تغییر، باید اطلاعات تغییر از جمله ابزار جدید، مزایای تغییر برای کارکنان و سازمان و تاثیر مستقیم آن روی عملکرد آن‌ها را در اختیار اعضای تیم قرار دهید تا به آن‌ها نشان دهید که تغییر به نفع کارکنان خواهد بود. آموزش کارکنان و شرح این موضوع که فواید تغییر برای سازمان چیست، به کارمندان کمک می‌کند که راحت‌تر با تغییر سازگار شوند.
2.توجه به نظرات کارمندان پیش از اجرای تغییر
اکثر اوقات کارکنان در برابر تغییر مقاومت می‌کنند، زیرا معتقدند نظر آن‌ها اهمیتی ندارد و بر تصمیم‌های سازمان تاثیری نخواهد داشت. با توجه به اینکه کارمندان اطلاعات دقیق‌تری در رابطه با جزییات کارهای روزانه دارند، احتمال آشنایی آن‌ها با نقاط کور فرآیند بیشتر است. گوش دادن به نظرات کارکنان به آن‌ها احساس ارزشمند بودن می‌دهد و به شما کمک می‌کند علل ریشه‌ای مقاومت در مقابل تغییر شناسایی کنید.
3.توافق با کارکنان
هرگز بدون مشورت با افرادی که در خط مقدم فعالیت‌ها هستند، تصمیم‌گیری نکنید. پس از مشورت با تیم خود، در مورد جدول زمانی و برنامه کلی برای مدیریت و اجرای تغییر به توافق برسید.
4.پشتیبانی مستمر از کارمندان در دوران اجرای تغییر
در طول تحول سازمانی از کارکنان خود حمایت کنید. این حمایت از طریق آموزش مهارت‌های موردنیاز برای موفقیت تغییر، آشنایی با منابع، ابزارهای مدیریت تغییر و… صورت می‌گیرد و به ایجاد اعتماد بین رهبران و کارکنان و جلب رضایت آن‌ها کمک می‌کند.
5.برقراری ارتباط مستمر و موثر
تغییرات وضعیت موجود را در اسرع وقت به کارکنان اطلاع دهید تا بتوانید پلی بین کارکنان و مدیریت ایجاد کنید. مشارکت دادن ذینفعان کلیدی به عنوان بخشی از تغییر، به جلب اعتماد آن‌ها و کاهش مقاومتشان در برابر تغییر کمک می‌کند. در صورت نبود ارتباطات مستمر، افراد علامت سوال‌های ذهن خود را با حدس و گمان پاسخ می‌دهند و رابطه از حالت صادقانه خارج خواهد شد. حتی اگر پاسخ درستی برای سوالات آن‌ها ندارید کافی است صادقانه به آن‌ها بگویید «موضوع را بررسی می‌کنم و به شما اطلاع می‌دهم.» یا «درباره این موضوع اطلاعی ندارم اما به محض اینکه به نتیجه برسم آن را با شما به اشتراک می‌گذارم.»
6.سنجش عملکرد تغییر سازمانی
اندازه‌گیری یک عامل کلیدی در فرآیند تغییر و یکی از روش های غلبه بر مقاومت در مقابل تغییر است. این کار، میزان تاثیر تغییر بر عملکرد کلی کسب‌وکار را به رهبران سازمان نشان می‌دهد. البته لازم به ذکر است اگر نتایج سنجش عملکرد طبق برنامه‌ریزی پیش نرفته باشد، می‌توان فرصت جبران آن را در مراحل بعدی ایجاد کرد.
تغییر اجتناب‌ناپذیر است!
واقعیت این است که تغییر یک اتفاق اجتناب‌ناپذیر است و شما نمی‌توانید جلوی آن را بگیرید، اما می‌توانید فرآیند اجرای تغییر را تا حدی تحت کنترل داشته باشید. پیش‌بینی مقاومت در مقابل تغییر و برنامه‌ریزی برای مقابله با این چالش یکی از جنبه‌های ضروری تغییر است که در دوره مدیریت منابع انسانی آموزش داده می‌شود. زمانی که شناخت بهتری نسبت به دلایل مقاومت در مقابل تغییر داشته باشید، بهتر می‌توانید به این موضوع بپردازید و با آمادگی بیشتری اقدامات لازم را انجام خواهید داد. تغییر همواره از طریق رهبران تغییر، ابزارهای آموزشی، مشارکت کارکنان و حمایت به مرحله اجرا می‌رسد.
سوالات متداول:
مقاومت در مقابل تغییر به معنی عدم تمایل به سازگاری با تغییراتی مثل شرایط جدید یا راه‌های جدید انجام یک کار است.
کمبود اعتماد بین کارکنان و مدیران، واکنش‌های احساسی نسبت به تغییر، ترس از شکست، ارتباطات ضعیف، زمان‌بندی‌های غیرقابل پیش‌بینی
برجسته کردن اهمیت تغییر از طریق آموزش، توجه به نظرات کارمندان پیش از اجرای تغییر، توافق با کارکنان، پشتیبانی مستمر از کارمندان در دوران اجرای تغییر، برقراری ارتباط مستمر و موثر، سنجش عملکرد تغییر سازمانی
بدون دیدگاه، دیدگاه خود را در زیر اضافه کنید!