گواهینامه ایزو چیست

ممکن است درباره انواع گواهینامه ایزو شنیده باشید یا شرکت‌هایی را دیده باشید که برچسب گواهینامه‌های اخدشده‌شان را بر روی اسناد، محصولات یا وسایل نقلیه‌شان نمایش می‌دهند. اما استانداردهای ایزو واقعا چه هستند؟ آیا وجودشان ضروری است یا ایزوها صرفا یک گواهینامه تشریفاتی هستند؟

در ادامه هم ایزو را تعریف خواهیم کرد و هم اطلاعاتی را که برای تصمیم‌گیری خود درباره ایزو نیاز دارید، در اختیارتان قرار می‌دهیم. همچنین چند مورد از ایزوهای اصلی را به شما معرفی می‌کنیم.

گواهینامه ایزو چیست؟

سازمان بین‌المللی استاندارد یا همان The International Organisation for Standardisation، سازمانی است که در سال 1946 با حضور 25 مهندس عمران به‌منظور رسیدن به اجماع در کشورهای مختلف اروپا و برای دسترسی به مجموعه‌ای از مشخصات ثابت برای یک موضوع خاص، تأسیس شد.

آیا ISO یک عبارت مخفف شده است؟

برخلاف تصور رایج،  ISOلزوما مخفف عبارت خاصی نیست. وبسایت ایزو در این باره می‌نویسد:

«از‌آنجایی‌که «سازمان بین‌المللی استانداردسازی» دارای مخفف‌های متفاوتی در زبان‌های مختلف است (IOS در انگلیسی، OIN در فرانسوی و مثلا برای Organization internationale de normalization)، بنیان‌گذاران ما تصمیم گرفتند که شکل کوتاه ISO را به آن بدهند. ISO از واژه یونانی isos به‌معنای برابر گرفته شده است. در هر کشوری و زبانی، ما همیشه ISO هستیم».

چرا در عنوان برخی ایزوها، علاوه بر ISO، سایر عبارات را می‌بینیم؟

مجموعه‌های گوناگون همکار در ISO، گهگاه در کمیته‌های مشترک کار می‌کنند و ممکن است این همکاری را حتی در اسم استانداردهای برخی ایزوها نیز مشاهده کنید. برای مثال، ISO/IEC به کمیته مشترک بین سازمان بین‌المللی استاندارد و کمیسیون بین‌المللی الکتروتکنیکی (International Electrotechnical Commission) اشاره دارد.

ISO به چه دردی می‌خورد؟

ISO در‌حال‌حاضر تقریباً 30000 استاندارد مختلف دارد که همه‌چیز از کیفیت، ایمنی مواد‌غذایی، داروسازی تا امنیت اطلاعات و استانداردهای تولید را پوشش می‌دهد. حالا شاید برایتان سوال باشد که این همه استاندارد به چه دردی می‌خورد؟ با توجه به الزامات خاص ایزو، این استانداردها باعث می‌شوند که شما بتوانید در هر جای اروپا که هستید، یک کارت اعتباری سفارش دهید و از آن در هر دستگاه کارتخوانی در انگلستان، فرانسه و اسپانیا استفاده کنید، یا مثلا می‌توانید یک صندلی ماشین در ایتالیا بخرید که مناسب هر وسیله نقلیه‌ای در فرانسه باشد.

اخذ گواهینامه ایزو برای چه کسانی مناسب است؟

برای دریافت گواهینامه ایزو، علاوه بر پرداخت هزینه می‌بایست که به‌منظور حائز‌شرایط‌بودن و دارا‌بودن شرایط لازم برای دریافت ایزو، تلاش و مداومت داشته باشید. ایزو باید از طریق یک نهاد صدور گواهینامه معتبر به دست آید و معمولا هم الزامات نظارتی سختگیرانه‌ای هم در مورد مناسبات مربوط به اخذ آن وجود دارد. همچنین سازمان‌های زیر 15 کارمند معمولاً مجوز دریافت نمی‌کنند. با این حال، کار با اصول استاندارد برای هر سازمانی مزایای بسیار زیادی دارد و سبب تمایز آن سازمان از دیگر رقبایش خواهد شد.

بررسی چند مورد از گواهینامه های ایزو؛ پنج استاندارد رایج ISO کدامند؟

ISO دارای هزاران استاندارد بین المللی در ده‌ها صنعت است. با این حال، برخی از استانداردهایش از یک حوزه خاص فراتر می‌روند و می‌توانند کلیت فعالیت صنایع را دربربگیرند. بیایید به پنج مورد از رایج‌ترین استانداردهای سازمان جهانی ایزو نگاهی بیندازیم.

1. گواهینامه ایزو 9001؛ مدیریت کیفیت

آخرین نسخه این استاندارد، ISO 9001:2015 است. این استاندارد به یک معنا سنگ‌بنای ایزوهایی است که در خانواده ایزو 9000 جای دارند. در مورد اخذ ISO 9001 Quality Management مهم است که مکانیزمی وجود داشته باشد که بر اثربخشی سیستم مدیریت کیفیت و خروجی‌های آن و همچنین فرآیندها و رویه‌هایش نظارت کند.

2. گواهینامه ایزو 14001؛ مدیریت زیست محیطی

این استاندارد به‌منظور کمک به سازمان‌ها و برای اجرای تعهدات محیط‌زیستی در نسبت با تعهدات زیست‌محیطی در بریتانیا و مطابق قانون حفاظت از محیط زیست 1990 طراحی شده است.

همچنین برخی از سازمان‌ها به‌جای داشتن یک سیستم مدیریت محیطی (EMS) آن را با سیستم مدیریت کیفیت (QMS) خود ادغام می‌کنند و از آن به‌عنوان یک سیستم مدیریت یکپارچه (IMS) یاد می‌کنند. هدف اصلی این استاندارد عبارت است از:

• انجام تعهدات قانونی
• بهبود بهره‌وری منابع
• کاهش ضایعات
• کاهش اثرات زیست‌محیطی
• کاهش ریسک
• کاهش هزینه‌

همچنین این استاندارد به‌خوبی با ISO 9001 و سایر استانداردهای مدیریت کیفیت ادغام می‌شود.

3. گواهینامه ایزو 45001؛ بهداشت و ایمنی

ایزو 45001 که در سال 2018 منتشر شد مبتنی بر OHSAS 18001 و حاوی عناصر اساسی ISO 9001 است. عملکرد اصلی آن نیز عبارت است از:

• کاهش آسیب‌ها و بیماری‌های شغلی
• ارتقا و حفظ سلامت جسمی و روانی

این ایزو، برای کلیه سازمان‌ها مفید خواهد بود بالاخص سازمان‌هایی که با مشاغل سخت درگیر هستند.

4. گواهینامه ایزو 27001؛ امنیت اطلاعات

هم در محیط کار مدرن و هم در زندگی شخصی افراد، ما بسیاری از اطلاعات خود را در سیستم‌های کاغذی و الکترونیکی قرار می‌دهیم. این ایزو برای مدیریت امنیت اطلاعات طراحی شده است و به محافظت از موارد زیر کمک می‌کند:

• محرمانه‌بودن اطلاعات
• یکپارچگی اطلاعات
• دسترس‌پذیری اطلاعات

ISO 27001 همچنین بیش از ISO 9001 بر روی ریسک و تفکر مبتنی بر ریسک تمرکز دارد.

5. گواهینامه ایزو 44001؛ کار مشترک

در گذشته یک سازمان واحد اغلب یک پروژه کامل را طراحی می‌کرد، می‌ساخت و ارائه می‌داد. شرکت‌ها اکنون شروع به تخصصی‌شدن کرده‌اند و در حال تبدیل‌شدن به نهادهای جهانی هستند. این بدان معناست که بسیاری از پروژه‌ها از دو یا چند نهاد یا شرکت برای به‌دست‌آوردن نتیجه نهایی استفاده می‌کنند.

 ایزو 44001 مکانیزمی برای راه‌اندازی، مدیریت و نتیجه‌گیری از شیوه‌های کاری مورد توافق است و بر اساس بندهای اصلی اصول مدیریت کیفیت ISO 9001 وISO 44001  بر موارد زیر تمرکز دارد:

• برنامه‌ریزی، شناسایی منافع طرف‌های دیگر و توسعه یک کار تجاری
• توسعه یک مدل با کیفیت بالا
• آگاهی و ارتباط بین طرف‌ها
• مدیریت و نظارت بر روابط

این ایزو می‌تواند باعث ایجاد هماهنگی بین شرکت‌ها و متعاقبا کاهش تنش و اتلاف وقت شود.

کار با سازمانی که دارای استاندارد ISO است به چه معناست؟

سازمان‌هایی که دارای گواهینامه ISO هستند با مجموعه‌ای از الزامات کار می‌کنند. آن‌ها فرآیندها، رویه‌ها و خط‌مشی‌هایی خواهند داشت که مجموعه‌ای از خروجی‌های قابل‌بررسی را تولید می‌کنند. آن‌ها همچنین مکانیسم‌هایی برای مقابله با چالش‌ها و مسائل غیرقابل‌پیش‌بینی دارند.

با این حال شایان ذکر است که ISO چارچوبی است که در مورد آنچه یک سازمان باید داشته باشد پیشنهاد و مشاوره می‌دهد، اما در مورد چگونگی دستیابی به آن نتیجه، توصیه‌ای را ارائه نمی‌دهد.

به‌عنوان‌مثال، سازمانی که دارای گواهینامه ISO 9001 است، مطابقت با استاندارد را نشان داده و به طور مستقل ممیزی شده است چون به‌هر‌صورت گواهینامه تنها پس از برآورده‌شدن تمام معیارهای لازم اعطا می‌شود.

وجود این گواهینامه ایزو، هنگام خرید محصولات یا خدمات، به مشتریان اطمینان می‌دهد. همچنین با توجه به این‌که ایزوها، استاندارد خاصی از تصمیم‌گیری، بهبود مستمر و کیفیت را ارائه می‌دهند، امکان مقایسه عادلانه بین تأمین‌کنندگانی را که دارای اعتبار یکسانی هستند، فراهم می‌کنند. بر همین اساس، وجود ایزو یک مزیت رقابتی را به سازمان‌ها ارائه می‌دهد چراکه درنهایت یکی از مزایای اصلی ISO اعتماد به محصولات و خدمات است.

آیا داشتن گواهینامه ISO اجباری است؟

خیر هیچ الزام قانونی‌ای برای داشتن گواهینامه ISO وجود ندارد. گفته می‌شود، در برخی از صنایع، مشتریان ممکن است با تأمین‌کننده‌ای که گواهینامه ندارد، کار نکنند. برای مثال، اگر دستگاه‌های پزشکی را عرضه می‌کنید، ممکن است انتظار داشته باشید شرکتی که به شما محصول یا خدمات می‌دهد، ISO 13485 را داشته باشد. به‌هر‌حال وجود چارچوب مرجعی که مشتریان بتوانند بر اساس آن به خدمات یا محصولاتی اعتماد کنند، ضروری است.

چه زمانی اقدام به اخذ ایزو کنیم؟

برای تخمین بهترین زمان لازم برای اخد ایزو، بهترین کار این است که یک چک لیست ISO داشته باشید. بسته به استاندارد ایزویی که قرار است اعمال کنید، سؤالات شما متفاوت خواهند بود، اما در سطح ابتدایی و قبل از تصمیم برای اخذ ایزو، باید سوالات کلی زیر را از خودتان بپرسید. این چک‌لیست ساده به شما کمک می‌کند:

• آیا در حال حاضر سیستم مدیریت دارید؟
• آیا فرآیندها، رویه‌ها و سیاست‌های مورد‌نیاز را شناسایی کرده‌اید؟
• آیا معیارها، روش‌ها، مسئولیت‌ها و شاخص‌های کلیدی عملکرد سیستم مدیریت را شناسایی کرده‌اید؟
• آیا مدیریت ارشد شما پاسخگو بوده است؟
• آیا ریسک‌ها و فرصت‌ها شناسایی شده‌اند و اقداماتی انجام شده است؟
• آیا منابع مناسبی به پروژه سیستم مدیریت و نگهداری مستمر تخصیص داده شده است؟
• آیا مقرراتی برای نظارت بر فعالیت‌هایی مانند برنامه حسابرسی داخلی وجود دارد؟
• آیا مکانیسم‌هایی وجود دارد که اطمینان حاصل شود که محصول یا خدمات مورد‌نیاز، طراحی و ارائه شده‌اند؟
• آیا قرار است میزان رضایت مشتری را در نظر بگیرید؟
• آیا برنامه‌ای برای بهبود فرآیند‌هایتان دارید؟

پاسخ به این سوالات تعیین خواهد کرد که شما به چه ایزوهایی نیاز خواهید داشت و کی باید به‌دنبال اخذ ایزو باشید.

حرف آخر؛ از کجا اقدام به اخذ گواهینامه ایزو کنیم؟

از هر جایی که خواستید ایزو را تهیه کنید باید در مورد موارد زیر حساسیت به‌خرج دهید:

• باید درباره اعتبار و قانونی‌بودن فعالیتِ شرکتی که به شما ایزو را ارائه می‌دهد، اطمینان حاصل کنید.
• باید مطمئن شوید که آن نهاد یا شرکت، تمام جزئیات را در اختیار شما قرار می‌دهد و پشتیبانی‌های لازم به شما از سمت آن شرکت ارائه می‌شود.
• مهم است که یک شرکت اعتبار بین‌المللی داشته باشد و همچنین ایزوها را به‌صورت جامع و مجموعه‌ای ارائه دهد.
• مهم است که شرکت ارائه‌دهنده ایزو بتواند در صورت لزوم برای شما یا کارکنانتان انوع دوره را برگزار کند.

بر این اساس اگر بخواهیم یکی از معتبرترین شرکت‌های ارائه‌دهنده گواهینامه ایزو را معرفی کنیم باید از شرکت کیو سی بی حرف بزنیم. شرکت Q.C.B ITALIA یا Quality Certification Bureau Italia، یکی از شرکت‌های ارائه‌دهنده گواهینامه‌های بین‌المللی از کشور ایتالیاست.

این شرکت با ممیزی سیستم‌های مدیریتی سازمان‌ها و با هدف ایجاد ارزش افزوده برای مشتریان خود، تطابق سازمان با الزامات استاندارد را مورد بررسی قرار داده و در صورت تطابق کامل، نسبت به صدور گواهینامه‌های مختلف بین‌المللی معتبر از کشور ایتالیا، اقدام می‌کند.

شرکت‌هایی از جمله شرکت تامین نیروی انسانی خطوط کشتیرانی ایران، شرکت مزمز، بانک دی، لبنیات پاک، فروشگاه‌های زنجیره‌ای اتکا، شرکت پالایش‌و‌پخش فرآورده‌های نفتی ازجمله مشتریان این شرکت در سال‌های اخیر بوده‌اند که سابقه اعتماد و همکاری را با کیو سی بی داشته‌اند.

سئوتایتل:

گواهینامه ایزو و آنچه باید درباره تعریف، اهمیت، مزایا و جایگاهش بدانید | کیو سی بی

متادیسکریپشن:

گواهینامه ایزو چیست؟ چه هدفی دارد؟ چرا مهم است؟ مزایایش چیست؟ کی تهیه‌اش کنیم؟ مهم‌ترین ایزوها چه هستند؟ کیو سی بی در ادامه به تمام سوالاتتان پاسخ داده است.