اسکرام مستر کیست؟ (بررسی وظایف و مسئولیت‌ها)

اسکرام مستر به عنوان یکی از پرطرفدارترین مشاغل مدیریت پروژه در دنیای امروز شناخته می‌شود. با توجه به اینکه امروزه صنعت توسعه نرم‌افزار شاهد تغییرات زیادی بوده و شرکت‌های بیشتری به سمت روش‌های چابک حرکت می‌کنند تا با نیازهای مشتریان مطابقت داشته باشند، اهمیت نقش اسکرام مستر روزبه‌روز در حال افزایش است. هر پروژه برای مدیریت فرآیندها و اجرای صحیح عملیات‌های مختلف به یک اسکرام مستر نیاز دارد چراکه این نقش، به یک ابزار حیاتی در چهارچوب توسعه تبدیل شده است. با این گفته‌ها، بسیار مهم است که بدانیم وظایف و مسئولیت های اسکرام مستر چیست؟

اسکرام مسترها افرادی هستند که برای ایجاد و حفظ تعامل در تیم، آموزش می‌بینند و به شیوه‌ای سازنده برای رسیدن به اهداف پروژه با اعضای تیم همکاری می‌کنند تا از بروز هرگونه اختلال در فرآیندها جلوگیری کنند. اسکرام مستر، نیروی پشت پرده است که مسئولیت‌های مختلفی در قبال اعضای تیم و سازمان دارد و باید به‌خوبی تیم را رهبری کند. در این مقاله از کیو سی بی به معرفی وظایف اسکرام مستر و مسئولیت‌های او می‌پردازیم.

اسکرام چیست؟

بهتر است قبل از اینکه به سوال اسکرام مستر کیست پاسخ بدهیم، تعریف کوتاه، ساده و مشترکی از اسکرام داشته باشیم. متد اسکرام برای اولین بار با الهام از بازی راگبی توسط هیروتاکا تاکوچی و ایکوجیرو نوناکا در یک مقاله معرفی شد که به‌مرور زمان در توسعه نرم‌افزارهای اجایل و انواع مدیریت پروژه استفاده شد.

به‌طورکلی اسکرام (Scrum) یکی از روش‌های مدیریت پروژه چابک است که به تیم در مدیریت پروژه کمک می‌کند. در این روش، پروژه به اسپرینت‌های کوچک تقسیم می‌شود تا سریع‌‌تر به نتیجه برسد. اسکرام و سایر روش‌های کنترل پروژه در صورتی سودمند هستند که به‌درستی اعمال شوند، اینجاست که نقش اسکرام مستر وارد بازی می‌شود! این روش به سازماندهی تیم کمک می‌کند تا بتوانند به سرعت روی اهداف پروژه کار کنند. در پروژه‌های توسعه محصول، کارکنان باید درک دقیقی از نقش خود در چرخه فعالیت داشته باشند تا پروژه در مسیر اصلی خود باقی بماند. به همین خاطر در توسعه محصول، اعضای تیم هرروز صبح یک جلسه بسیار کوتاه برگزار می‌کنند تا میزان پیشرفت پروژه و موانع کار را مورد بررسی قرار دهند و بازخوردهای موردنیاز را به یکدیگر انتقال دهند. اخذ گواهینامه‌های ایزو مثل ایزو 21500 می‌تواند در فرآیند مدیریت پروژه و اجرای اسکرام تاثیرگذار باشد. این گواهی ایزو فارغ از اندازه سازمان، در هر شرکتی قابل اجرا است.

اسکرام مستر کیست؟

حالا که می‎دانید اسکرام و کنترل پروژه چیست، می‌توانیم سراغ معرفی اسکرام مستر برویم. متد اسکرام از سه نقش اصلی مالک محصول، اسکرام مستر و تیم تشکیل شده است. اسکرام مستر (Scrum Master) یکی از نقش‌های ضروری در اسکرام است که به عنوان رهبر تیم اسکرام در نظر گرفته می‌شود. این افراد مسئولیت هدایت اعضای تیم را به عهده دارند و باید از اجرای صحیح و به‌موقع بخش‌های مختلف پروژه اطمینان حاصل کنند. اسکرام مستر، یک فرد متخصص است که وظیفه راهنمایی اعضای تیم و توجه به تمام جنبه‌های پروژه را به عهده دارد.

اسکرام مستر مانند یک مهره واسط، به‌طور مستقیم با دو نقش دیگر در متد اسکرام یعنی مالک محصول (Product Owner) و تیم (Team) کار می‌کند تا محیطی مشترک برای برقراری ارتباط موثر بین نقش‌های مختلف فراهم کند. باید توجه داشته باشید که برخی از تیم‌ها دارای اسکرام مستر ثابت هستند درحالی‌که برخی دیگر، نقش را متناسب با اعضای مختلف تیم در روزهای مختلف و با توجه به موقعیت تغییر می‌دهند.

اسکرام‌ها جلسات روزانه‌ای هستند که به رهبری اسکرام مستر و با همراهی تیم خودسازمانده برگزار می‌شود تا میزان پیشرفت خود را به اشتراک بگذارند و برای فعالیت‌های بعدی برنامه‌ریزی کنند. سه سوال کلیدی اسکرام مستر در این جلسات عبارت است از:

• دیروز چه کاری برای پروژه انجام دادید؟
• امروز قرار است چه کار کنید؟
• چه موانعی سر راه شما قرار دارد؟

پس از پاسخ به این سوالات، اسکرام مستر مانند یک مربی، از روش‌های مختلف برای پیشرفت پروژه استفاده می‌کند. این فرد در ایده‌پردازی دخیل نیست، اختیار تصمیم‌گیری استراتژیک ندارد و خروجی ملموسی تولید نمی‌کند، اما مسئولیت اصلی آن اطمینان از درک صحیح اسکرام و پیشرفت پروژه است.

وظایف اسکرام مستر

با توجه به نوع پروژه و تیم، نقش‌ها و مسئولیت های اسکرام مستر ممکن است متفاوت باشد. برخی از اسکرام مسترها علاوه‌بر نقش خود، به عنوان مدیر پروژه و یا مدیر اجایل نیز فعالیت می‌کنند. در این بخش به معرفی 6 مسئولیت کلیدی از بین وظایف اسکرام مستر می‌پردازیم.

1-مسئولیت در برابر صاحب محصول

اسکرام مستر باید با صاحب محصول در ارتباط باشد تا از درک کامل اهداف پروژه و دامنه فعالیت‌ها اطمینان حاصل کند. این افراد تکنیک‌های متفاوتی برای مدیریت بک‌لاگ‌ها کشف می‌کنند و برای به حداکثر رساندن ارزش‌ها، با صاحب محصول همکاری می‌کنند.

2-آموزش افراد

اسکرام مستر به عنوان یک مربی وظیفه اطلاع‌رسانی، آموزش و راهنمایی تیم را به عهده دارد تا بدانند باید چه کاری را چگونه انجام دهند.

3-سازماندهی تیم در مسیر درست و تمرکز روی موارد مهم

مسئولیت اصلی اسکرام مستر، سازماندهی تیم توسعه است تا بر اساس اولویت‌های اصلی پروژه پیشرفت کنند. به عبارت دیگر، اسکرام مستر تیم را در مسیر درست هدایت می‌کند. به عنوان مثال این فرد، استندآپ روزانه تیم را رهبری می‌کند تا افراد درباره کارهایی که انجام داده‌اند صحبت کنند و به صورت روزانه برنامه‌ریزی خود را ارائه می‌دهد. اسکرام مستر موظف است جلسات را کوتاه و دقیق برگزار کند تا در مدت زمان کوتاه، اطلاعات مفید به اعضای تیم منتقل شود. علاوه‌براین، اسکرام مستر می‌تواند برای تسهیل رویدادهای اسکرام جلسات برنامه‌ریزی اسپرینت برگزار کند.

4-رابط بین مدیریت محصول و توسعه

یکی از ریسک‌های رایج در ایجاد محصول این است که تیم مدیریت محصول، دیدگاه استراتژیک خود را شفاف به توسعه‌دهندگان منتقل نمی‌کند. اگر استراتژی محصول به درستی انتقال پیدا نکند، ممکن است توسعه‌دهندگان روی اولویت‌های اشتباه تمرکز کرده و یا تصمیمات نادرست اتخاذ کنند. با توجه به اینکه اسکرام مستر مانند یک پل ارتباطی بین مدیر محصول و تیم توسعه قرار می‌گیرد، حضور وی در سازمان‌های چابک به کاهش این خطرات کمک می‌کند.

به عنوان مثال اگر تیم مدیریت محصول درخواستی از تیم توسعه داشته باشد، باید درخواست خود را با مالک محصول در میان بگذارد تا او نیز اطلاعات را با اسکرام مستر مطرح کند. در نهایت اسکرام مستر درخواست را به تیم خود انتقال می‌دهد. یکی از نکات کلیدی در بین وظایف اسکرام مستر، حفظ رابطه کاری قوی با صاحب محصول و تیم است. این ارتباط، اشتراک‌گذاری اطلاعات را تضمین می‌‌کند و باعث می‌شود همه از موضع احترام و اعتماد متقابل بهره‌مند می‌شوند.

5-حذف موانع

هنگامی‌که اعضای تیم با چالشی مواجه می‌شود که کار تکمیل یک اسپرینت را متوقف می‌کند، رفع موانع به عهده اسکرام مستر است. وقفه‌ها و چالش‌هایی که در این شرایط برای فرآیند توسعه ایجاد می‌شود، مسیر رسیدن به اهداف را ناهموار می‌کند. اسکرام مستر باید با از بین بردن موانع کاری کند که تیم در همه شرایط بتواند به بهترین شکل به فعالیت خود ادامه دهد.

6-رهبری تیم

اسکرام مستر مسئولیت‌های زیادی دارد اما اختیار واقعی در سلسله مراتب شرکت ندارد، به همین دلیل نیز خود را با عنوان رهبر یا مربی تیم‌های چابک معرفی می‌کنند. این افراد با استفاده از اعتبار و اعتمادی که دارند، اعضای تیم را هدایت می‌‎کنند. برای موفقیت در این مسئولیت، ایجاد اعتبار در تیم رکن اول است که معمولا در طول زمان به‌دست می‌آید.

علاوه‌بر مواردفوق، مسئولیت های اسکرام مستر شامل فعالیت‌های زیر نیز هست:

• توافق با اعضای تیم در مورد آن‌چه که باید در طول هر اسپرینت یا دوره انجام شود.
• تسهیل فرآیند اسکرام روزانه (استندآپ روزانه) برای اجماع اعضای تیم
• کمک به اعضای تیم برای پیشرفت پروژه با اطمینان از اینکه هر فرد بر روی وظایف درستی کار می‌کند.
• محافظت از تیم در برابر عوامل بیرونی و حواس‌پرتی
• حصول اطمینان از اینکه اسپرینت‌های عقب مانده محصول به‌طور موثر تعریف و مدیریت شوند.
• تسهیل ارتباط و همدلی برای مدیریت تغییرات بین فردی، الگوهای رفتاری و حل تعارض

چگونه به اسکرام مستر تبدیل شویم؟

همان‌طور که در این مطلب عنوان شد، اسکرام مستر، نقش اساسی در موفقیت تیم و ایجاد تعادل بین منافع دو نقش دیگر اسکرام یعنی مالک محصول و تیم دارد. این نقش با تمام وظایفی که در تعریف مدیریت شرح دادیم، ریشه در رهبری دارد و نباید آن را دست‌کم گرفت. این افراد با در نظر گرفتن یک رویکرد جامع و از طریق ارائه خدمات کارآمد برای پیشرفت پروژه قدم برمی‌دارند و مسئول اجرای صحیح اسکرام در یک سازمان هستند.

اگر دوست دارید این تخصص را به عنوان شغل خود انتخاب کنید بهتر است مجموعه مهارت‌هایی مثل توانایی مقابله با تعارض، آشنایی با تکنولوژی، شنونده خوب بودن، درک و توانایی رهبری، انگیزه بالا و… داشته باشید. علاوه‌براین دریافت گواهینامه‌های اسکرام مستر نیز می‌تواند تاثیر زیادی روی توانایی‌های شما بگذارد. یک اسکرام مستر که دوره‌های مربوط به این تخصص را گذرانده، می‌تواند مورد توجه بسیاری از سازمان‌ها و صنایع قرار بگیرد زیرا تجربه بیشتری در مدیریت پروژه‌های اسکرام دارد و از روش‌های اصولی و وظایف اسکرام مستر به‌خوبی آگاه است.

منبع

---

سوالات متداول: